* ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΣΤΕΚΟΜΑΙ ΠΛΕΟΝ ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ ΚΑΙ ΔΕΝ ΘΑ ΤΟ ΞΑΝΑΚΑΝΩ ΠΟΤΕ

Why I no longer stand with Israel, and never will again
Του Scott Ritter*
Μετάφραση: Κωνσταντίνος Θεμελής

* Ο Scott Ritter είναι πρώην αξιωματικός των υπηρεσιών πληροφοριών του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ, ο οποίος υπηρέτησε στην πρώην Σοβιετική Ένωση εφαρμόζοντας συνθήκες ελέγχου των όπλων· στον Περσικό Κόλπο, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Καταιγίδα της Ερήμου και στο Ιράκ, επιβλέποντας τον αφοπλισμό όπλων μαζικής καταστροφής. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι το Disarmament in the Time of Perestroika – Arms control and the end of the Soviet Union / Αφοπλισμός στην εποχή της Περεστρόϊκα – ο έλεγχος των όπλων και το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης, εκδόσεις Clarity Press.

Οι πύλες της Γάζας

«Οι επιτιθέμενοι ήρθαν ξημερώματα, κατέλαβαν γρήγορα την πόλη. Χώρισαν τους άνδρες από τις γυναίκες και τους πυροβόλησαν. Ένας από τους επιτιθέμενους, ανοίγοντας την πόρτα ενός από τα σπίτια, βρήκε έναν ηλικιωμένο άνδρα να στέκεται εκεί. Τον πυροβόλησε. «Το ευχαριστήθηκε», δήλωσε αργότερα ένας αυτόπτης μάρτυρας της επίθεσης.

Σύντομα η πόλη άδειασε – όλος ο πληθυσμός των 5.000 κατοίκων είτε σκοτώθηκε είτε διώχτηκε· φόρτωσαν τους επιζήσαντες σε φορτηγά και τους οδήγησαν στη Γάζα. Τα άδεια σπίτια λεηλατήθηκαν. «Ήμασταν πολύ χαρούμενοι», είπε, αργότερα, ένας από τους συμμετέχοντες. «Αν δεν το πάρεις εσύ, θα το πάρει κάποιος άλλος. Δεν αισθάνεσαι ότι πρέπει να τα επιστρέψεις. Δεν θα επέστρεφαν.»

Ακούγεται σαν μια αφήγηση βγαλμένη από τα πρωτοσέλιδα των σημερινών εφημερίδων, μια από τις πολλές τέτοιες ιστορίες -πάρα πολλές, για να τις μετρήσει κανείς-, που περιγράφουν τις φρικαλεότητες που επιβάλλονται στους άμαχους πληθυσμούς των ισραηλινών πόλεων και των Κιμπούτς τα οποία γειτνιάζουν με τη Λωρίδα της Γάζας, που ελέγχεται από τη Χαμάς.

Αλλά δ ε ν είναι. Αντιθέτως, είναι αναμνήσεις του Yaakov Sharett / Γιάακωβ (Ιακώβ) Σιαρέτ, γιου του Μοσιέ Σιαρέτ, ενός από τους πατέρες του Ισραήλ, υπογράψαντος τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ, πρώτου Υπουργού Εξωτερικών του Ισραήλ και δεύτερου Πρωθυπουργού. Ο Γιάακωβ Σιαρέτ αφηγείται την κατάληψη της αραβικής πόλης Μπερσιέεμπα, το 1948, από Ισραηλινούς στρατιώτες, κατά τη διάρκεια του πολέμου της ανεξαρτησίας του Ισραήλ.

Ως νεαρός στρατιώτης που υπηρετούσε στην έρημο Νεγκέβ, το 1946, ο Σιαρέτ διορίστηκε Μουχτάρ -ή αρχηγός-, μιας από τις έντεκα ομάδες στρατιωτών οι οποίες αποτελούσαν μέρος του μυστικού «Σχεδίου των 11 σημείων» που είχε σχεδιαστεί για την κατασκευή εβραϊκών φυλακίων στην έρημο Νεγκέβ, τα οποία θα χρησίμευαν ως στρατηγικά ερείσματα στην περιοχή όταν θα ξεσπούσε ο αναμενόμενος πόλεμος μεταξύ Ισραηλιτών Σιωνιστών και Αράβων.

Ο Σιωνισμός, όπως υπήρξε πριν από το 1948, ήταν ένα κίνημα για την επανίδρυση ενός εβραϊκού έθνους, στο έδαφος του βιβλικού Ισραήλ. Ιδρύθηκε ως πολιτικό κίνημα, η Σιωνιστική Οργάνωση, το 1897, υπό την ηγεσία του Τέοντορ Χέρτσλ. Ο Χέρτσλ πέθανε το 1904 και η Σιωνιστική Οργάνωση αναλήφθηκε αργότερα από τον Χαϊμ Βάϊζμαν, ως ανταμοιβή για την πίεση που άσκησε προκειμένου να γίνει η Διακήρυξη Μπάλφουρ, η οποία δέσμευε τη βρετανική κυβέρνηση για τη δημιουργία ενός εβραϊκού κράτους στην Παλαιστίνη. Ο Βάϊζμαν παρέμεινε επικεφαλής της Σιωνιστικής Οργάνωσης μέχρι την ίδρυση του Ισραήλ το 1948, μετά την οποία εξελέγη πρώτος πρόεδρος του Ισραήλ.

Το 1946, ένα σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών που χώριζε τη βρετανική Εντολή (Σ.τ.μ. : Μόλις η λέξη αποικία απέκτησε αρνητικό νόημα, οι απατεώνες της Δύσης τη μετονόμασαν σε εντολή!), της Παλαιστίνης σε αραβικό και εβραϊκό τομέα κι έδινε την περιοχή της ερήμου Νεγκέβ στους Άραβες. Οι σιωνιστές ηγέτες του μελλοντικού κράτους του Ισραήλ -με επικεφαλής τον Δαυίδ Μπεν-Γκουριόν, τον Μοσιέ Σιάρετ και άλλους αφοσιωμένους στις αρχές του Σιωνισμού, επινόησαν το «Σχέδιο των 11 σημείων» ως μέσο για ν’ α λ λ ά ξ ο υ ν το status quo που υπήρχε τότε στη Νεγκέβ, όπου 500 Εβραίοι, σε τρία φυλάκια, ζούσαν ανάμεσα σε 250.000 Άραβες που κατοικούσαν σε 247 πόλεις και χωριά. Τα 11 νέα φυλάκια θα ενίσχυαν την ισραηλινή παρουσία στη Νεγκέβ, δημιουργώντας τη συνθήκη στην οποία, όπως σημείωσε ο Παλαιστίνιος ιστορικός Walid Khalidi / Ουαλίντ Χαλίντι, «μια αυτόχθονη πλειοψηφία, που ζούσε στο πατρογονικό της έδαφος» θα «μετατρεπόταν, μέσα σε μια νύχτα, σε μειονότητα υπό ξένη κυριαρχία».

Τη νύχτα της 5ης Οκτωβρίου 1946 -αμέσως μετά το Γιομ Κιπούρ (Σ.τ.μ.: Η Ημέρα του Εξιλασμού, που είναι η πιο σημαντική θρησκευτική γιορτή των Εβραίων)-, ο Γιάακωβ οδήγησε την ομάδα του στη Νεγκέβ. «Θυμάμαι όταν βρήκαμε το κομμάτι της γης μας στην κορυφή ενός άγονου λόφου», είπε ο Γιάακωβ. «Ήταν ακόμα σκοτάδι, αλλά καταφέραμε να μπήξουμε τους πασσάλους και σύντομα βρεθήκαμε μέσα από τον φράχτη μας. Με το πρώτο φως της ημέρας, ήρθαν φορτηγά με τους προκατασκευασμένους στρατώνες. Ήταν μεγάλο κατόρθωμα. Δουλέψαμε σαν διάβολοι.»

Όταν ο Γιάακωβ ήταν μέλος του Σιωνιστικού Κινήματος Νεολαίας, ταξίδευε σε όλη τη Νεγκέβ με τα πόδια, οικειωνόταν με τα αραβικά χωριά και μάθαινε τα εβραϊκά τους ονόματα, όπως υπήρχαν στη Βίβλο. Δίπλα στο φυλάκιο του Γιάακωβ, στην κορυφή του λόφου, που μετασχηματίστηκε στο Κιμπούτς Χατζερίμ (Σ.τ.μ.: Κιμπούτς ονομάζονται οι κομμουνιστικές συλλογικότητες, που είναι άφθονες στο Ισραήλ), υπήρχε ένα αραβικό χωριό με το όνομα Αμπού Γιαχίγια. Μία από τις αποστολές που ανατέθηκαν στους κιμπούτσνικ του Χατζερίμ ήταν να συλλέξουν πληροφορίες για τους Άραβες της περιοχής, οι οποίες θα χρησιμοποιούνταν από τους Ισραηλινούς ειδικούς του στρατιωτικού σχεδιασμού, οι οποίοι εκείνη την εποχή ετοίμαζαν το μεγάλης κλίμακας δ ι ώ ξ ι μ ο των Αράβων από τη Νεγκέβ.

Οι Άραβες του Αμπού Γιαχίγια προμήθευαν τον Γιάακωβ και τους συναδέλφους του Σιωνιστές με φρέσκο νερό και συχνά φύλαγαν την περιουσία του κιμπούτς, όσο οι άνδρες έλειπαν για δουλειά. Υπήρχε μια συμφωνία μεταξύ των ηγετών του Αμπού Γιαχίγια και του κιμπούτς Χατσερίμ ότι θα επιτρεπόταν στους Άραβες να παραμείνουν, εάν το Ισραήλ έπαιρνε τον έλεγχο της Νεγκέβ. Αντ’ αυτού, όταν ήρθε ο πόλεμος, οι κιμπούτσνικς από το Χατζερίμ στράφηκαν εναντίον των Αράβων γειτόνων των, τους σκότωσαν και έδιωξαν τους επιζώντες για πάντα από τα σπίτια τους.

Οι περισσότεροι από τους επιζώντες κατέληξαν στη Γάζα.

Η σφαγή των Αράβων από Ισραηλινούς εποίκους και στρατιώτες και η καταστροφὴ του χωριού Αμπού Γιαχίγια, της πόλης Μπερσιέεμπα και 245 άλλων αραβικών πόλεων και χωριών στη Νεγκέβ, έμεινε στην ιστορία ως Νάκμπα / Καταστροφή.

Οι Παλαιστίνιοι, όταν μιλούν για τη Νάκμπα, δεν αναφέρονται μόνο στα γεγονότα του 1948, αλλά και σε όλα όσα συνέβησαν από τότε στο όνομα της μετά το 1948 διατήρησης, επέκτασης και υπεράσπισης του Σιωνισμού που ορίζει το σημερινό Ισραήλ. Οι Ισραηλινοί δεν μιλούν για τη Νάκμπα, αλλά αναφέρονται στα γεγονότα του 1948 ως τον «Πόλεμο της Ανεξαρτησίας» των.

«Η σιωπή για τη Νάκμπα», έχει παρατηρήσει ένας σύγχρονος μελετητής του θέματος, «είναι επίσης μέρος της καθημερινής ζωής στο Ισραήλ».

Παλαιστίνιοι το σκάνε για να γλυτώσουν από τους Ισραηλινούς στρατιώτες και εποίκους, το 1948.

Μετά την ίδρυση του εβραϊκού κράτους του Ισραήλ το 1948, μια ομάδα Εβραίων εποίκων απευθύνθηκε στον πρωθυπουργό Δαυίδ Μπεν-Γκουριόν, ζητώντας να επιτραπεί στους άνδρες των οικισμών των να υπηρετήσουν στο στρατό ως ομάδα. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία του προγράμματος Ναχάλ, που συνδύαζε τη στρατιωτική θητεία με γεωργικές εργασίες. Οι δυνάμεις Ναχάλ θα σχημάτιζαν μια φρουρά που, στη συνέχεια, θα μετατρεπόταν σε ένα Κιμπούτς, το οποίο θα λειτουργούσε ως η πρώτη γραμμή άμυνας εναντίον οποιασδήποτε μελλοντικής αραβικής επίθεσης στο Ισραήλ. Το 1951, ο πρώτος από αυτούς τους οικισμούς Ναχάλ, ο Ναχλαγίμ Μουλ Αζού, ιδρύθηκε στα σύνορα με τη Λωρίδα της Γάζας. Ακολούθησαν κι άλλοι, καθώς το σχέδιο Ναχάλ επεδίωκε να περιβάλει τη Γάζα με τέτοιους οικισμούς-φρούρια. Το 1953, το Ναχλαγίμ Μουλ Άζα μετατράπηκε από στρατιωτικό φυλάκιο σε πολιτικό κιμπούτς και μετονομάστηκε σε Ναχάλ Οζ.

Ένας από τους πρώτους εποίκους στο Ναχάλ Οζ ήταν κάποιος άνδρας που ονομαζόταν Ρόι Ρούτενμπεργκ. Σε ηλικία 13 ετών, κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Ανεξαρτησίας του 1948, υπηρέτησε ως αγγελιοφόρος. Όταν έγινε 18 ετών, το 1953, κατατάχθηκε στις Αμυντικές Δυνάμεις του Ισραήλ (IDF – Israel Defence Forces) και στη συνέχεια πήρε την προαγωγή του. Η πρώτη του δουλειά ως αξιωματικός ήταν να υπηρετήσει ως αξιωματικός ασφαλείας στο Ναχάλ Οζ. Παντρεύτηκε και το 1956 έγινε περήφανος πατέρας ενός μικρού γιου. Στις 18 Απριλίου 1956, ο Ρόι έπεσε σε ενέδρα Αράβων, οι οποίοι τον σκότωσαν και πήραν το πτώμα του στη Γάζα. Η σορός του επιστράφηκε μετά από παρέμβαση του ΟΗΕ και κηδεύτηκε την επόμενη μέρα, στις 19 Απριλίου. Ο θάνατος του Ρόι είχε εξοργίσει το ισραηλινό έθνος και χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για την κηδεία του.

Ο Μοσέ Νταγιάν, αρχηγός του ισραηλινού επιτελείου, διαβάζει τον επικήδειο για τον Ρόι Ρούτενμπεργκ, 19 Απριλίου 1956.

Ο Μοσέ Νταγιάν, ο Ισραηλινός αρχηγός του Επιτελείου, ήταν παρών και εξεφώνησε έναν επικήδειο λόγο που έμεινε στην ισραηλινή ιστορία ως μία από τις καθοριστικές ομιλίες του έθνους. «Νωρίς χθες το πρωί», άρχισε ο Νταγιάν, με τη φωνή του να μεταφέρεται πάνω από το πλήθος των πενθούντων, «ο Ρόι δολοφονήθηκε. Η ησυχία του ανοιξιάτικου πρωινού τον θάμπωσε και δεν είδε αυτούς που του είχαν στήσει ενέδρα, στην άκρη του αυλακιού.»

Ας μην ρίχνουμε την ευθύνη στους δολοφόνους, σήμερα. Γιατί να διακηρύξουμε το φλογερό μίσος τους για εμάς; Εδώ και οκτώ χρόνια κάθονται στους προσφυγικούς καταυλισμούς στη Γάζα και, μπροστά στα μάτια τους, μετατρέπουμε τα εδάφη και τα χωριά όπου κατοικούσαν αυτοί και οι πατέρες τους, σε δική μας περιουσία.

Δεν είναι ανάμεσα στους Άραβες της Γάζας αλλά ανάμεσά μας που πρέπει να αναζητήσουμε το αίμα του Ρόι. Πώς κλείσαμε τα μάτια μας και αρνηθήκαμε να κοιτάξουμε κατάματα τη μοίρα μας και να δούμε, σε όλη της τη βιαιότητα, το πεπρωμένο της γενιάς μας; Ξεχάσαμε ότι αυτή η ομάδα νέων που κατοικεί στο Ναχάλ Οζ κουβαλάει στους ώμους της τις βαριές πύλες της Γάζας;

Πέρα από το αυλάκι των συνόρων, μια θάλασσα μίσους και επιθυμίας για εκδίκηση φουσκώνει, περιμένοντας την ημέρα που η γαλήνη θα αμβλύνει τον δρόμο μας· την ημέρα που θ’ ακούσουμε τους πρεσβευτές της κακόβουλης υποκρισίας που μας καλούν να καταθέσουμε τα όπλα.

Το αίμα του Ρόι φωνάζει σ’ εμάς και μόνο σ’ εμάς από το σκισμένο σώμα του. Αν κι έχουμε ορκιστεί χίλιες φορές ότι το αίμα μας δεν θα κυλήσει μάταια, χθες πάλι μπήκαμε στον πειρασμό, ακούσαμε, πιστέψαμε.

Θα κάνουμε τον απολογισμό με τους εαυτούς μας σήμερα – είμαστε η γενιά που εποικίζει τη γη και χωρίς το χαλύβδινο κράνος και το στόμιο του κανονιού, δεν θα είμαστε σε θέση να φυτέψουμε ένα δέντρο και να χτίσουμε ένα σπίτι. Ας μην αποθαρρυνόμαστε από την απέχθεια που φλογίζει και γεμίζει τις ζωές των εκατοντάδων χιλιάδων Αράβων που ζουν γύρω μας. Ας μην αποστρέψουμε τα μάτια μας για να μην εξασθενήσουν τα χέρια μας.

Αυτή είναι η μοίρα της γενιάς μας. Αυτή είναι η επιλογή της ζωής μας – να είμαστε προετοιμασμένοι και οπλισμένοι, δυνατοί και αποφασισμένοι, για να μη χτυπηθεί το σπαθί από τη γροθιά μας και κοπεί η ζωή μας.

Ο νεαρός Ρόι, που έφυγε από το Τελ Αβίβ για να χτίσει το σπίτι του στις πύλες της Γάζας, προκειμένου να γίνει ένα τείχος για εμάς, τυφλώθηκε από το φως της καρδιάς του και δεν είδε τη λάμψη του σπαθιού. Η λαχτάρα για ειρήνη κούφανε τ’ αυτιά του και δεν άκουσε τη φωνή του φόνου που ενέδρευε. Οι πύλες της Γάζας βάραιναν πολύ στους ώμους του και τον λύγισαν.

Η ομιλία είναι αξιοσημείωτη για την ανοιχτή αναγνώριση του μίσους εναντίον του Ισραήλ εκ μέρους των Παλαιστινίων που είναι φ υ λ α κ ι σ μ έ ν ο ι στη Γάζα, καθώς και για την πηγή του μίσους των και την κατανόηση σχετικά με τη ν ο μ ι μ ό τ η τ α των παλαιστινιακών συναισθημάτων.

Αλλά είναι, επίσης, α μ ε τ α ν ό η τ η για το δίκαιο της ισραηλινής υπόθεσης, ανεξάρτητα από τη νομιμότητα της παλαιστινιακής υπόθεσης. Το Ισραήλ, είπε ο Νταγιάν, δεν μπορεί να διευθετηθεί χωρίς το «ατσάλινο κράνος και το στόμιο του κανονιού». Ο πόλεμος, είπε, ήταν η «επιλογή ζωής» του Ισραήλ και ως εκ τούτου το Ισραήλ καταδικάστηκε σε μια ζωή στρατιωτικοποιημένης επιμέλειας, «για να μην χτυπηθεί το σπαθί από τη γροθιά μας και κοπεί η ζωή μας».

Καθώς οι άνθρωποι αναστοχάζονται τη βία που έλαβε χώρα στις 7 Οκτωβρίου 2023, όταν εκατοντάδες βαριά οπλισμένοι μαχητές της Χαμάς ξεχύθηκαν έξω από τη Γάζα και έπεσαν πάνω στα στρατιωτικά φυλάκια και τα κιμπούτς που περικύκλωναν τη Γάζα, δ ε ν πρέπει π ο τ έ να λησμονούν την προέλευση και τον σ κ ο π ό αυτών των εγκαταστάσεων – να στριμώξουν, κυριολεκτικά, τον πληθυσμό της Γάζας σ’ αυτό που είναι στην πραγματικότητα: ένα υπαίθριο στρατόπεδο συγκέντρωσης· δεν πρέπει, ἐπίσης, να λησμονούν και τα σ υ ν α ι σ θ ή μ α τ α που προκλήθηκαν μεταξύ του αραβικού πληθυσμού που φυλακίστηκε εκεί. Οι Ισραηλινοί που έζησαν, εργάστηκαν και υπηρέτησαν σ’ αυτούς τους καταυλισμούς έφεραν «τις βαριές πύλες της Γάζας» στους ώμους τους, εργαζόμενοι κάτω από το «φλογερό μίσος» ενός λαού που αναγκάστηκε να μείνει σε στρατόπεδα προσφύγων, ενώ, μπροστά στα μάτια τους, οι έποικοι στα γύρω κιμπούτς μεταμόρφωσαν «τα εδάφη και τα χωριά όπου κατοικούσαν αυτοί και οι πατέρες των» στην ισραηλινή εβραϊκή πατρίδα.

Όλοι αυτοί οι Ισραηλινοί έπιασαν το σπαθί του Σιωνισμού σταθερά στα χέρια τους. Κ α ν έ ν α ς από τους ενήλικες που έζησαν και εργάστηκαν σ’ αυτούς τους καταυλισμούς δ ε ν μπορεί να θεωρηθεί α θ ώ ο ς –ήταν μέρος ενός συστήματος: του Σιωνισμού–, του οποίου η ίδια η ύπαρξη και η συντήρηση απαιτούν τη βάναυση φυλάκιση και υποδούλωση ε κ α τ ο μ μ υ ρ ί ω ν Παλαιστινίων, που τους έ κ λ ε ψ α ν τα σπίτια τους πριν από 75 χρόνια. Έζησαν τη «μοίρα» τους, όπως την αποκαλούσε ο Μοσέ Νταγιάν, με όλη την εγγενή βιαιότητά της. Οι «βαριές πύλες της Γάζας» ήταν το πεπρωμένο της γενιάς τους, μέχρι που, όπως ο Ρόι Ρούτενμπεργκ πριν απ’ αυτούς, οι πύλες ζύγιζαν πολύ τους ώμους τους και τους συνέτριψαν.

Ποτέ μην τα παρατάς

Υπήρξε μια εποχή που θεωρούσα τον εαυτό μου φίλο του Ισραήλ. Είχα αγωνιστεί, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Καταιγίδα της Ερήμου, για ν’ αποτρέψω την εκτόξευση ιρακινών πυραύλων SCUD εναντίον του Ισραήλ και, από το 1994 έως το 1998, ταξίδεψα εκτεταμένα στο Ισραήλ, όπου συνεργάστηκα με την οργάνωση πληροφοριών (AMAN) των IDF, για να βεβαιωθώ ότι το Ιράκ δεν θα ήταν ποτέ ξανά σε θέση να απειλήσει το Ισραήλ με πυραύλους SCUD, που έφεραν συμβατική υψηλή εκρηκτική ύλη. χημικές, βιολογικές ή πυρηνικές κεφαλές. Ενημέρωσα ισραηλινούς στρατηγούς, διπλωμάτες και πολιτικούς.

Δούλεψα πολλές ώρες δίπλα-δίπλα με Ισραηλινούς ερμηνευτές φωτογραφίας, συλλέκτες σημάτων πληροφορίας, αναλυτές τεχνικών πληροφοριών και αξιωματικούς ανθρωπίνων πληροφοριών, για να διασφαλίσουμε ότι αναποδογυρίσαμε ό λ ε ς τις πέτρες, προκειμένου να βεβαιωθούμε ότι ό λ ε ς οι δυνατότητες όπλων μαζικής καταστροφής του Ιράκ ήταν πλήρως και επαληθεύσιμα καταγεγραμμένες. Εντυπωσιάστηκα από την εκπληκτική εργασιακή ηθική και την έμφυτη ευφυΐα των ισραηλινών ομολόγων μου. Εντυπωσιάστηκα, επίσης, από την ακεραιότητά τους, καθώς ανταποκρίθηκαν και με το παραπάνω στην υπόσχεσή τους να τηρήσουν την εντολή που έθεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών όσον αφορά το έργο που επιτελούσαμε εγώ και οι συνάδελφοί μου επιθεωρητές από την Ειδική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών (UNSCOM) στο Ιράκ.

Μέχρι τη στιγμή που έφυγα από την UNSCOM, τον Αύγουστο του 1998, θεωρούσα τον εαυτό μου έναν γνήσιο φίλο του Ισραήλ (υπήρχε ένα μειονέκτημα σ’ αυτήν τη σχέση: το FBI με ερευνούσε για υποτιθέμενες παραβιάσεις του νόμου περί κατασκοπείας· μια έρευνα που δεν τελείωσε παρά μόνο μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, όταν, ύστερα από μια συνέντευξη μεταξύ εμού και τριών πρακτόρων του FBI, η υπόθεση έκλεισε.)

Πρέπει να παραδεχτώ ότι έχω κάτι περισσότερο από μια μικρή αμφιθυμία σχετικά με το Ισραήλ μεγαλώνοντας – δεν ήμουν φυσικός θαυμαστής του. Η πρώτη μου ανάμνηση από το Ισραήλ ήταν ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ, τον Οκτώβριο του 1973, και ήμουν υπνωτισμένος από τις αναφορές που έβλεπα στην τηλεόραση. Αργότερα, το 1976, αιχμαλωτίστηκα ομοίως από το θράσος και τον ηρωισμό πίσω από τη διάσωση του Entebbe. Αλλ’ αυτός ο παιδικός έρωτας ξεθώριασε όταν πήγα στο πανεπιστήμιο. Μεταξύ ενός Ισραηλοαμερικανού συγκατοίκου, που μόλις είχε τελειώσει την υπηρεσία του στις IDF (εγώ είχα μόλις τελειώσει τη θητεία μου στον αμερικανικό στρατό, είχα εγγραφεί σε ένα πρόγραμμα ανάθεσης του Σώματος των Πεζοναυτών και δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί ένας Αμερικανός πολίτης θα μπορούσε -ή ακόμα θα έπρεπε-, να υπηρετήσει στις ένοπλες δυνάμεις ενός άλλου έθνους) και της πολύ δραστήριας στην πανεπιστημιούπολη οργάνωσης Hillel / Χίλελ (Εβραίος φοιτητής) , π ρ ο σ β λ ή θ η κ α από τη μηδενική ανοχή που υπήρχε μεταξύ πολλών Εβραιοαμερικανών προς την Παλαιστίνη και τον αραβικό κόσμο γενικότερα.

Επηρεάστηκα βαθιά από τον καθηγητή John B. Joseph / Τζιων Μπ. Τζιόζεφ, έναν Ασσυριοαμερικανό ιστορικό στον τομέα των σπουδῶν πάνω στη Μέση Ανατολή. Γιος προσφύγων από τη γενοκτονία των Ασσυρίων στην προϊρανική Περσία, ο καθηγητής Τζιόζεφ γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βαγδάτη. Το ανοιχτό μυαλό με το οποίο δίδασκε τις αραβοϊσραηλινές σχέσεις ερχόταν σε έντονη αντίθεση με την προσέγγιση του Χίλελ, η οποία ήταν «ο δρόμος μου ή ο αυτοκινητόδρόμος». Σε μια περίπτωση, την άνοιξη του 1983, ο Χίλελ έδωσε χρήματα σε μιαν αντιπροσωπεία Ισραηλινών στρατιωτών για να επισκεφθεί την πανεπιστημιούπολη και να μιλήσει σχετικά με την ισραηλινή εισβολή και κατοχή του νοτίου Λιβάνου. Ήμουν εγγεγραμμένος στη Σειρά Μαθημάτων Ηγετών Διμοιρίας του Σώματος Πεζοναυτών και ήταν προγραμματισμένο να καταταγώ μετά την αποφοίτησή μου τον Μάιο του 1984.

Μια αντιπαράθεση μεταξύ ενός Αμερικανού πεζοναύτη και τριών αρμάτων μάχης των IDF τον Φεβρουάριο του 1983 είχε γίνει πρωτοσέλιδο σε όλον τον κόσμο. Τα άρματα μάχης, υπό τις διαταγές ενός ισραηλινού αντισυνταγματάρχη, είχαν προσπαθήσει να περάσουν μέσα από τη θέση των πεζοναυτών. Ο λοχαγὸς Charles B. Johnson / Τσιάρλς Μπ. Τζιόνσον, ο αξιωματικός που ήταν επικεφαλής της μονάδας Πεζοναυτών που είχε αναλάβει να εμποδίσει τους Ισραηλινούς να μπουν στη Βηρυτό, είχε σταθεί μπροστά από τα τανκς, λέγοντας στον αξιωματικό των IDF ότι δεν θα τους άφηνε να περάσουν. Όταν τα τανκς απείλησαν να τον πατήσουν, ο λοχαγός Τζόνσον τράβηξε το πιστόλι του, πήδηξε πάνω στο ηγούμενο ισραηλινό τανκ και είπε στον αντισυνταγματάρχη ότι θα περνούσαν μόνο πάνω από το πτώμα του. Οι Ισραηλινοί υποχώρησαν.

Ισραηλινό άρμα Centurian στη Βηρυτό, 1982

Αυτή η αντιπαράθεση έξω από τη Βηρυτό οδήγησε σε ένταση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ισραήλ, με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να καλεί τον Ισραηλινό επιτετραμμένο Βενιαμίν Νετανιάχου προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για την ισραηλινή πρόκληση. Ακολούθησε εχθρότητα, με τους Ισραηλινούς να διαδίδουν ότι η αναπνοή του λοχαγού Τζόνσον μύριζε αλκοόλ.

Αυτή η δυσφήμιση επαναλήφθηκε από έναν από τους στρατιώτες-πρεσβευτές των IDF σε μιαν ομιλία του στην πανεπιστημιούπολη, την οποία παρακολούθησα. Προσβλήθηκα και σηκώθηκα για να προκαλέσω τον ομιλητή. Με έναν όχι και τόσο διπλωματικό τρόπο, θύμισα στον στρατιώτη των IDF ότι βρισκόταν στο έδαφος των ΗΠΑ, παρουσία ενός Αμερικανού πεζοναύτη, και θα ήμουν καταραμένος εάν τον άφηνα να σπιλώσει τη φήμη ενός αξιωματικού του Σώματος Πεζοναυτών παρουσία μου. Διαισθανόμενοι τη βία που ενυπήρχε στα λόγια μου (στην πανεπιστημιούπολη είχα ήδη τη φήμη ότι τραυμάτισα έναν συμφοιτητή μου που ευχόταν ο John Hinckley / Τζιών Χίκλεϊ, ο επίδοξος δολοφόνος του Προέδρου Ρόναλντ Ρήγκαν, να είχε πετύχει τον στόχο του), οι διοργανωτές της Χίλελε παρενέβησαν και φυγάδευσαν τον Ισραηλινό στρατιώτη των IDF από τη σκηνή και την πανεπιστημιούπολη.

Η επόμενη αλληλεπίδρασή μου με το Ισραήλ ήρθε, έμμεσα, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Καταιγίδα της Ερήμου. Ενώ η αποστολή των αμερικανικών δυνάμεων ήταν η ελευθέρωση του Κουβέιτ από τον ιρακινό στρατό, η εκτόξευση από το Ιράκ εναντίον του Ισραήλ τροποποιημένων πυραύλων SCUD απειλούσε να εμπλέξει το Ισραήλ στη σύγκρουση, μια πράξη που θα προκαλούσε κατάρρευση του συνασπισμού των αραβικών εθνών, τον οποίο τόσο προσεκτικά είχε συναρμολογήσει ο πρόεδρος Τζιώρτζ Μπους ο Πρεσβύτερος, διότι θα αρνούνταν να πολεμήσουν στην ίδια πλευρά με το Ισραήλ. Το σταμάτημα των εκτοξεύσεων ιρακινών SCUD έγινε η πρώτη προτεραιότητα του πολέμου και, ως μόνιμος εμπειρογνώμονας περί των πυραύλων SCUD στο επιτελείο του στρατηγού Νόρμαν Σβάρτσκωπφ, συμμετείχα ενεργά σε αυτήν την προσπάθεια. (Όπως θύμισα σε ένα μέλος ενός ανοιχτά εχθρικού ακροατηρίου κατά τη διάρκεια μιας παρουσίασης, το 2007, μπροστά σε μια μεγάλη εβραιοαμερικανική οργάνωση, εγώ έβαζα το κεφάλι μου στον τορβά για το Ισραήλ, όταν αυτός και άλλοι Εβραιοαμερικανοί αγόραζαν εισιτήρια για να δραπετεύσουν από τους Αγίους Τόπους.)

Μετά τον πόλεμο προσλήφθηκα από την UNSCOM για να βοηθήσω στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου φορέα πληροφοριών προς υποστήριξη της αποστολής των Ηνωμένων Εθνών στο Ιράκ. Το 1994 πρότεινα στην UNSCOM ν’ ανοίξει ένα μυστικό κανάλι με το Ισραήλ, για να συντονίζονται στενά σε θέματα πληροφοριών σχετικά με τον αφοπλισμό του Ιράκ. Η πρότασή μου έγινε δεκτή και βοήθησα στο να ηγηθώ της πρώτης αντιπροσωπείας της UNSCOM που στάλθηκε στο Ισραήλ, όπου συναντηθήκαμε με τον διευθυντή της AMAN και τον επικεφαλής του τμήματος έρευνας και ανάλυσης (RAD) για να συζητήσουμε το εύρος και την κλίμακα της συνεργασίας UNSCOM-Ισραήλ στον τομέα των πληροφοριών.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσκεψής μου στο Ισραήλ, τον Οκτώβριο του 1994, με συνέστησαν σε κάποιον αξιωματικό πληροφοριών της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας, ο οποίος έγινε ο κύριος συνομιλητής μου για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Η επαγγελματική μας σχέση ήταν εξαιρετική – δεν υπάρχει αμφιβολία ότι χάρη σ’ αυτόν τον αξιωματικό, του οποίου η ενέργεια, η διάνοια και η εμπειρία ήταν απαράμιλλες, η σχέση UNSCOM-Ισραήλ έγινε εξαιρετικά επιτυχής. Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο σ’ αυτόν τον άνθρωπο, τον οποίο άρχισα να βλέπω τόσο ως φίλο όσο και ως συνάδελφο, ήταν το πόσο πολύ ήθελε να καταλάβω και να εκτιμήσω το Ισραήλ – το πραγματικό Ισραήλ, όχι το φτιαγμένο για την τηλεόραση προπαγανδιστικό σόου, για το οποίο είναι γνωστό το Ισραήλ όταν πρόκειται να επηρεάσει ξένους σαν εμένα.

Ναι, με ξενάγησαν με ελικόπτερο πάνω από το Ισραήλ, ώστε να μπορέσω να δω από ψηλά πόσο μικρό και ευάλωτο ήταν το έθνος του. Ναι, το ελικόπτερο προσγειώθηκε στη Μασάντα, όπου έμαθα για την τραγωδία εκείνης της περιόδου της ισραηλινής ιστορίας. Ναι, με οδήγησαν στα Υψίπεδα του Γκολάν, σε ένα προωθημένο παρατηρητήριο, όπου μπορούσα να δω τις θέσεις του συριακού στρατού μέσω ενός τηλεσκοπίου – όλ’ αυτά είναι αλήθεια. Αλλά ο Ισραηλινός φιλοξενητής μου επεσήμανε σοφά ότι αυτό που πραγματικά με ενδιέφερε ήταν το «μουσείο SCUD», όπου το Ισραήλ είχε συγκεντρώσει τα συντρίμμια από όλους τους πυραύλους SCUD που είχαν πέσει στο έδαφός του κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Καταιγίδα της Ερήμου. Αυτό με ενδιέφερε διότι συνδεόταν με την αποστολή μου.

Το Ισραήλ δεν ήταν ερωτεύσιμο.

Σταδιακά, ο φιλοξενητής μου χαλάρωσε τους ελέγχους όσον αφορά το που θα μπορούσα να πάω και τι μπορούσα να δω κατά τη διάρκεια του χρόνου μου μακριά από τις επιθεωρήσεις σχεδιασμού. Η σύζυγός μου με επισκέφθηκε στο Ισραήλ για ένα μακρύ Σαββατοκύριακο και την πήγα στη Νεκρά Θάλασσα, στην Ιερουσαλήμ (όπου περπατήσαμε στη Via Dolorosa, βαδίσαμε τη διαδρομή του Ιησού προς τη σταύρωσή του), στη Ναζαρέτ, στη Θάλασσα της Γαλιλαίας και στον Ιορδάνη ποταμό – όλα μέρη βγαλμένα κατευθείαν από τις σελίδες της Καινής Διαθήκης. Η σύζυγός μου, μια ευσεβής Γεωργιανή Ορθόδοξη, ήταν εκστασιασμένη. Εγώ, ένας απλός ιστορικός, εντυπωσιάστηκα βαθιά. «Κάθε πέτρα που αναποδογυρίζεις με το πόδι σου αφηγείται μια ιστορία», μου είπε. «Αυτή η γη είναι γεμάτη ιστορία».

Σύντομα, αρχίσαμε να συζητάμε για την ιστορία του ίδιου του Ισραήλ, αρχίζοντας από τη γειτονιά όπου βρισκόταν η ισραηλινή μονάδα εκμετάλλευσης εικόνων με την οποία συνεργαζόμουν, η Σαρόνα, γνωστή και ως Γερμανική Αποικία. Συζητήσαμε για τη Βρετανική Εντολή· επισκεφθήκαμε το ξενοδοχείο Βασιλιάς Δαυίδ, στην Ιερουσαλήμ – το μέρος μιας διαβόητης τρομοκρατικής επίθεσης που πραγματοποιήθηκε από τον Μεναχέμ Μπέγκιν, που αργότερα έγινε πρωθυπουργός του Ισραήλ και τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης, ο οποίος κατά την εποχή της επίθεσης, το 1946, ήταν μέλος της τρομοκρατικής οργάνωσης Ιργκούν. Οι περισσότεροι Ισραηλινοί θα ενοχλούνταν στο άκουσμα ότι ο Μπέγκιν και η Ιργκούν χαρακτηρίζονταν τρομοκράτες. «Κοιτάξτε», είπε ο φιλοξενητὴς μου· «ήταν τρομοκράτης. Είχε πολλά κοινά με τον Γιασέρ Αραφάτ.» Αυτή η ειλικρίνεια ήταν που με έκανε να συμπαθήσω ακόμη περισσότερο τον φιλοξενητή μου.

Συζητήσαμε για τη δημιουργία του Ισραήλ κατά την επίσκεψή μας στο μουσείο Ma’oz Mul ‘Aza / Το Οχυρό της Γάζας, στο κιμπούτς του Κφαρ Άζα, και συγκρίναμε και αντιπαραβάλαμε την ισραηλινή αφήγηση σχετικά με τη γένεση ενός έθνους κάτω από φωτιά (το μουσείο χτίστηκε στη θέση του κιμπούτς Σάαντ, το οποίο είχε καταστραφεί από τον αιγυπτιακό στρατό το 1948), και για την παλαιστινιακή Νάκμπα / Καταστροφή, δηλαδὴ τη βίαιη έξωση παλαιστινιακών οικογενειών από τα σπίτια τους – περιλαμβανομένης της περιοχής του κιμπούτς Κφαρ Άζα (αυτό το κιμπούτς ήταν ένας από τους στόχους της Χαμάς στις 8 Οκτωβρίου 2023 κι έχασαν τη ζωή τους πολυάριθμοι κάτοικοί του.)

Συζητήσαμε τα λόγια του Δαυίδ Μπεν Γκουριόν, του πρώτου προέδρου του Ισραήλ, ο οποίος είχε δηλώσει: «Αν ήμουν Άραβας ηγέτης, δεν θα υπέγραφα ποτέ συμφωνία με το Ισραήλ. Είναι φυσιολογικό – πήραμε τη χώρα τους. Είναι αλήθεια ότι ο Θεός μας το υποσχέθηκε, αλλά πώς θα μπορούσε αυτό να τους ενδιαφέρει; Ο Θεός μας δεν είναι δικός τους. Υπήρξε αντισημιτισμός, οι Ναζί, ο Χίτλερ, το Άουσβιτς, αλλά ήταν δικό τους λάθος; Βλέπουν μόνο ένα πράγμα: έχουμε έρθει και έχουμε κλέψει τη χώρα τους. Γιατί να το δεχτούν αυτό;»

Ο φιλοξενητής μου ανέφερε κι ένα άλλο απόσπασμα του Μπεν Γκουριόν: «Ας μην αγνοούμε την αλήθεια μεταξύ μας… Πολιτικά, είμαστε οι επιτιθέμενοι και υπερασπίζονται τον εαυτό τους», είπε. «Η χώρα είναι δ ι κ ή τους, επειδή την κατοικούν, ενώ εμείς θέλουμε να έρθουμε εδώ και να εγκατασταθούμε, και κατά την άποψή τους, θέλουμε να τους πάρουμε τη χώρα τους».

«Είχε δίκιο», είπε ο φιλοξενητής μου· «Το Ισραήλ έχει μια πολύ δύσκολη ιστορία».

Οι συνέπειες αυτής της δύσκολης ιστορίας ήταν υπαρξιακές για τον φιλοξενητή μου, την οικογένειά του και τους Ισραηλινούς συμπολίτες του. Με προσκαλούσε συχνά στο σπίτι του, σε μια μικρή γειτονιά που ήταν φωλιασμένη στους λόφους που χωρίζουν το Τελ Αβίβ από την Ιερουσαλήμ. Εκεί, μου προσφέρθηκε το είδος της φιλοξενίας που θα περίμενε κάποιος από εκείνον με τον οποίο μοιράζεται έναν ιδιαίτερο δεσμό. Ενώ απολαμβάναμε μπάρμπεκιου και ακούγαμε τη μουσική που είχε επιλέξει η έφηβη κόρη του για να τέρψει την ακοή μας, ο φιλοξενητής μου έδειξε τους λόφους που έβλεπαν προς τη γειτονιά του, στο βάθος των οποίων φαινόταν ένα χωριό, με τον αποκαλυπτικό μιναρέ ενός τζαμιού να δηλώνει ότι ήταν αραβικό.

«Αυτή είναι η Πράσινη Γραμμή» είπε, δείχνοντας προς τον λόφο. Η Πράσινη Γραμμή αντιπροσώπευε τα αρχικά σύνορα του Ισραήλ, που καθορίστηκαν κατά τη δημιουργία του, το 1948. Μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, το 1967, το Ισραήλ απέκτησε τον έλεγχο του εδάφους που σήμερα είναι γνωστό ως Δυτική Όχθη. Οι Παλαιστίνιοι αγωνίζονταν για να πάρουν πίσω τη γη τους, για να επιστρέψουν τα σύνορα μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης στην Πράσινη Γραμμή.

«Είσαι στρατιωτικός», είπε. «Αυτό είναι ψηλό έδαφος. Καταλαβαίνεις τον κίνδυνο για την οικογένειά μου και τους γείτονές μου αν ένας εχθρός καταλάβει αυτό το έδαφος· αν βάλει έναν όλμο ή έναν ελεύθερο σκοπευτή εκεί πάνω. Εμείς», είπε σχεδόν ψιθυριστά, σαν να έκρυβε τα λόγια του από τη γυναίκα και τα παιδιά του, «θα πεθαίναμε όλοι».

«Χρειαζόμαστε ειρήνη», κατέληξε. «Το είδος της ειρήνης που δίνει πίσω στους Παλαιστινίους τη γη τους και επιτρέπει στην οικογένειά μου να ζήσει χωρίς φόβο.»

Όπως οι περισσότεροι στρατιωτικοί, ο φιλοξενητής μου διατηρούσε έναν αέρα αδιαφορίας αναφορικά με την εσωτερική πολιτική. Μια φορά, ενώ καθόμασταν σε ένα τοπικό εστιατόριο, κοντά στη συνοικία Σαρόνα, μου έδειξε έναν κοντό, γεροδεμένο άνδρα που καθόταν μερικά τραπέζια πιο κάτω. «Αυτός είναι ο Εχούντ Μπάρακ», είπε. Ο Μπάρακ είχε συνταξιοδοθεί από τις IDF στην αρχή του 1995, ολοκληρώνοντας την καριέρα του ως αρχηγός του Γενικού Επιτελείου. «Τώρα μπαίνει στον κόσμο της πολιτικής», είπε. «Τώρα πρέπει να μάθει να λέει ψέματα.»

Ενώ ο φιλοξενητής μου δεν με ενημέρωσε για την πολιτική του τοποθέτηση (ούτε εγώ τον ρώτησα), δύο πράγματα έγιναν πολύ εμφανή σ’ εμένα. Πρώτον, θαύμαζε τον Γιτζάκ Ράμπιν, έναν πρώην στρατιώτη που έγινε πολιτικός. «Λέει ψέματα, όπως όλοι οι άλλοι», παρατήρησε κάποια φορά· «αλλά λέει ψέματα για χάρη της ειρήνης. Μπορώ να το δεχτώ αυτό.»

Και απεχθανόταν απόλυτα τον Βενιαμίν Νετανιάχου. «Θα είναι η καταστροφή του Ισραήλ», προειδοποίησε· «Ξέρει μόνο το μίσος.»

Κατά τη διάρκεια των πολλών επισκέψεών μου στο Ισραήλ, η απειλή της τρομοκρατίας ήταν μια διαρκώς παρούσα πραγματικότητα. Στις 19 Οκτωβρίου 1994, κατά την πρώτη μου επίσκεψη, ένας βομβιστής αυτοκτονίας της Χαμάς ανατινάχθηκε σε λεωφορείο που βρισκόταν στην οδό Ντιζενγκώφ, μια πολυσύχναστη οδική αρτηρία τού Τελ Αβίβ, σκοτώνοντας εικοσιδύο άτομα. Το σημείο της επίθεσης βρισκόταν σε μικρή απόσταση με τα πόδια από το ξενοδοχείο μου. Στις 24 Ιουλίου 1995, κατά τη διάρκεια της τρίτης επίσκεψής μου, ένας άλλος τρομοκράτης της Χαμάς ανατινάχθηκε σε λεωφορείο, στο προάστιο Ραμάν Γκαν του Τελ Αβίβ, σκοτώνοντας έξι άτομα. Κατά τη διάρκεια της τέταρτης επίσκεψής μου, στις 21 Αυγούστου 1995, ένας άλλος βομβιστής αυτοκτονίας της Χαμάς επιτέθηκε σε λεωφορείο στο Ραμάτ Έσκολ, ένα προάστιο της Ιερουσαλήμ, σκοτώνοντας πέντε άτομα.

Στιγμιότυπο μετὰ τη βομβιστική επίθεση στο λεωφορείο επί της οδού Ντιζενκώφ, στις 19 Οκτωβρίου 1994.

Ο αντίκτυπος αυτών των επιθέσεων στον ισραηλινό λαό ήταν αισθητός. Τα δάκρυα κυλούσαν ποτάμι καθώς θρηνούσαν τους νεκρούς. Θυμάμαι ότι μετά την επίθεση του Ιουλίου του 1995 με παρέλαβε ο οδηγός των IDF που θα με πήγαινε στο ραντεβού μου μέσα στην Κίργια, την πανεπιστημιούπολη του αρχηγείου των IDF, στο κέντρο του Τελ Αβίβ. «Ακυρώθηκε το ραντεβού μας;», ρώτησα. «Όχι», απάντησε βλοσυρά. «Η ζωή πρέπει να συνεχιστεί.»

Φτάσαμε στο κτίριο όπου ο φιλοξενητής μου διατηρούσε το γραφείο του. Υπήρχαν αρκετές γυναίκες στρατιώτες των IDF που εργάζονταν γι’ αυτόν. Με οδήγησαν στην αίθουσα αναμονής και μου προσέφεραν τσάι. Παρατήρησα ότι τα μάτια τους ήταν κόκκινα και τα πρόσωπά τους γεμάτα δάκρυα. «Να ξανάρθω αργότερα;», ρώτησα τον φιλοξενητή μου όταν μπήκε στο δωμάτιο. Εκείνος κάλεσε τα κορίτσια πίσω στην αίθουσα. «Ο Σκοτ θέλει να μάθει αν θα μπορούσε να έρθει αργότερα», είπε. «Ποια είναι η απάντησή σας;»

«Αν παραιτηθείς, κερδίζουν οι τρομοκράτες», απάντησε ένα κορίτσι. «Εμείς δεν θα παραιτηθούμε, ποτέ. Ελπίζουμε να μην το κάνετε ούτ’ εσείς.»

Στις 4 Νοεμβρίου 1995, ο φιλοξενητής μου με οδηγούσε από το Κίργια πίσω στο ξενοδοχείο μου. Περάσαμε από την Πλατεία των Βασιλέων του Ισραήλ, έναν μεγάλο δημόσιο χώρο, όπου συχνά προγραμματίζονταν πολιτικές συγκεντρώσεις. Εκείνο το βράδυ είχε προγραμματιστεί μια φιλειρηνική διαδήλωση, οργανωμένη από υποστηρικτές του πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν, για την υποστήριξη της ειρηνευτικής διαδικασίας του Όσλο. Ο Ράμπιν είχε συναντηθεί με τον πρόεδρο της ΟΑΠ (Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης) Γιασέρ Αραφάτ στην Γουώσινγκτον στις 28 Σεπτεμβρίου 1995, όπου οι δύο άνδρες υπέγραψαν τη Συμφωνία Όσλο ΙΙ.

Ο Γιτζάκ Ράμπιν (αριστερά) σφίγγει το χέρι στον Γιασέρ Αραφάτ (δεξιά), ενώ ο Μπιλ Κλίντον (κέντρο) παρακολουθεί.

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς είχαν σχεδιαστεί για να υπονομεύσουν την ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο· ο Γιτζάκ Ράμπιν δεν υποχώρησε στην αποφασιστικότητά του να φέρει τη διαδικασία σε πέρας, παρά τις έντονες εσωτερικές πολιτικές αντιδράσεις του κυρίου αντιπάλου του Βενιαμίν Νετανιάχου.

Ο Νετανιάχου είχε κινητοποιήσει ριζοσπαστικούς δεξιούς Εβραίους θρησκευτικούς εξτρεμιστές για τον σκοπό του, κατηγορώντας τον Ράμπιν ότι είχε απομακρυνθεί από την εβραϊκή παράδοση και τις εβραϊκές αξίες. Αλλά η στάση του Νετανιάχου ξεπέρασε την απλή πολιτική ρητορική και γλύστρισε στην πολιτική βία. Τον Μάρτιο του 1994, κοντά στην πόλη Ραανάνα, βορείως του Τελ Αβίβ, οργανώθηκε μια πορεία διαμαρτυρίας από την ακροδεξιά θρησκευτική ομάδα Καχάνε Τσιάι. Ο Νετανιάχου παρήλασε μπροστά από τη πορεία του- πίσω του μεταφερόταν ένα φέρετρο με την επιγραφή «Ο Ράμπιν προκαλεί το θάνατο του Σιωνισμού». Στις 5 Οκτωβρίου 1995 -την ημέρα που η ισραηλινή Κνεσέτ ψήφισε υπέρ της συμφωνίας Όσλο ΙΙ-, ο Νετανιάχου οργάνωσε μια αντιπολιτευτική διαμαρτυρία 100.000 ατόμων. Ο Νετανιάχου παρότρυνε το πλήθος να προχωρήσει, καθώς εκείνο φώναζε «Θάνατος στον Ράμπιν».

«Ακούω ότι απόψε θα βγεις με κάποια παιδιά», είπε ο φιλοξενητής μου. Είχα κανονίσει δείπνο με δύο νεαρούς λοχαγούς από τη RAD και τις αρραβωνιαστικές τους. «Μην πλησιάσεις αυτό το μέρος», με συμβούλεψε, δείχνοντας την Πλατεία των Βασιλέων του Ισραήλ. «Ο Ράμπιν θα μιλήσει εδώ, απόψε, και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να συμβούν βίαια επεισόδια. Θα μπορούσε να την ακυρώσει. Πάρα πολλοί άνθρωποι του εύχονται κακό και υπάρχουν πάρα πολλές ευκαιρίες εδώ για να του κάνουν κακό.»

Εκείνο το βράδυ, λίγο μετά τις 9:30΄ μ.μ., οι δύο φίλοι μου, οι αρραβωνιαστικές τους κι εγώ είχαμε μόλις δεχτεί το δείπνο μας και ετοιμαζόμασταν να το απολαύσουμε, όταν εμφανίστηκε μπροστά μας η ιδιοκτήτρια του εστιατορίου. «Ο Γιτζάκ Ράμπιν πυροβολήθηκε», είπε, ενώ δάκρυα κυλούσαν στο πρόσωπό της. «Έχει μεταφερθεί σε νοσοκομείο. Χρειάζεται τις προσευχές μας.»

Χωρίς λέξη, όλοι σηκώθηκαν από τα τραπέζια τους κι έφυγαν από το εστιατόριο· κανένας λογαριασμός δεν πληρώθηκε. Η παρέα μου με άφησε στο ξενοδοχείο μου και αργότερα με ενημέρωνε για τις έκτακτες ειδήσεις που άκουγε από το ραδιόφωνο.

Το συλλαλητήριο είχε 100.000 ανθρώπους και ο Ράμπιν εκφώνησε έναν ξεσηκωτικό λόγο. «Πάντα πίστευα ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν την ειρήνη», είχε πει στο πλήθος που τον θαύμαζε, «και είναι έτοιμοι να κινδυνεύσουν γι’ αυτήν».

Ένας δεξιός θρησκευόμενος Εβραίος, ο οποίος πίστευε ότι ενεργούσε σύμφωνα με τις οδηγίες ενός ραβίνου για να σκοτώσει τον Ράμπιν επειδή είχε προδώσει το Ισραήλ, είχε πατήσει τη σκανδάλη του πιστολιού που αφαίρεσε τη ζωή του.

Στις 11:15΄ μ.μ., ο θάνατος του Γιτζάκ Ράμπιν ανακοινώθηκε στο ισραηλινό έθνος. Από το δωμάτιο του ξενοδοχείου μου, όπου παρακολουθούσα τηλεόραση, άκουγα τους θρήνους των γυναικών που έκλαιγαν στα διπλανά δωμάτια και κάτω στον δρόμου.

Η 5η Νοεμβρίου ήταν εθνική ημέρα πένθους. Το Ισραήλ έθαψε τον δολοφονημένο ηγέτη του την επόμενη μέρα, στις 6 Νοεμβρίου.

Στις 7 Νοεμβρίου, ο οδηγός μου με πήγε στην Κίργια. Ο φιλοξενητής μου και οι στρατιώτες του είχαν επιστρέψει στη δουλειά τους. Δύο ημέρες αργότερα, στις 9 Νοεμβρίου, οπλισμένος με πληροφορίες που είχαν συλλέξει οι Ισραηλινοί σχετικά με την αποστολή από τη Ρωσία στην Ιορδανία συσκευών καθοδήγησης και ελέγχου πυραύλων, οι οποίες επρόκειτο να μεταφερθούν στο Ιράκ, διέσχισα τη γέφυρα Άλενμπι, που συνδέει το Ισραήλ με την Ιορδανία,, και απέναντι με παρέλαβαν Ιορδανοί αξιωματικοί ασφαλείας. Εκείνο το βράδυ συναντήθηκα με τον Αλί Σιούκρι, τον επικεφαλής του προσωπικού γραφείου του βασιλιά της Ιορδανίας και τον έπεισα, μαζί με τον επικεφαλής της ιορδανικής υπηρεσίας πληροφοριών να επιδράμουν σε μιαν αποθήκη στην οποία οι Ισραηλινοί πίστευαν ότι βρίσκονταν τα εξαρτήματα των πυραύλων. Επέδραμαν και κατέσχεσαν αρκετές εκατοντάδες συσκευές που επρόκειτο να σταλούν στο Ιράκ την επόμενη ημέρα.

Το επόμενο βράδυ, καθώς περίμενα στο σκοτάδι για να γυρίσω στο Ισραήλ, αναστοχάστηκα πάνω στην επιμονή των Ισραηλινών φιλοξενητών μου. «Δεν τα παράτησαν», σκέφτηκα.

Δεν τα παρατήσαμε.

Για να αναδείξω το μέτρο του ανθρώπου που ήταν ο φιλοξενητής μου, του αφηγήθηκα μια ιστορία που μου είχε πει ο Αλί Σιούκρι, ενώ περιμέναμε τ’ αποτελέσματα της επιδρομής, για τον πατέρα του, έναν πλούσιο Παλαιστίνιο από την πόλη Γιάφα, δίπλα στο σημερινό Τελ Αβίβ. Ένας δρόμος είχε πάρει τ’ όνομα του πατέρα του και μου ζήτησε να πάω να τον επισκεφθώ εκ μέρους του. Χωρίς δισταγμό, μπήκαμε στο αυτοκίνητό του και εξερευνήσαμε την παλιά Γιάφα. Όλοι οι δρόμοι είχαν μετονομαστεί με εβραϊκά ονόματα, αλλά ο φιλοξενητής μου πλησίασε αρκετούς ηλικιωμένους και ρώτησε αν θυμόταν τα παλιά ονόματα των δρόμων. Τα θυμόνταν· και σύντομα βρεθήκαμε σε μια καλά φωτισμένη λεωφόρο.

«Θέλω να πιστεύω ότι ο Γιτζάκ Ράμπιν θα ήθελε ο ίδιος ο Αλί Σούκρι να μπορούσε να περπατήσει σ’ αυτόν τον δρόμο», παρατήρησε ο φιλοξενητής μου. «Ίσως ακόμη και να ζήσει στο πατρικό σπίτι του.»

Συνεχίσαμε να περπατάμε στον σιωπηλό δρόμο, μόνοι μέσα στις σκέψεις μας.

Οι αμαρτίες του πατέρα

Στις 5 Ιανουαρίου 1996, οι ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας δολοφόνησαν τον Yahya Ayyash / Γιάχια Αγιάς, έναν πράκτορα της Χαμάς, που ήταν γνωστός ως «μηχανικός». Ο Ayyash ήταν ο επικεφαλής σχεδιαστής βομβών της Χαμάς και οι βόμβες του ήταν υπεύθυνες για τις περισσότερες από τις τρομοκρατικές ενέργειες που πραγματοποιούσε η Χαμάς εναντίον του Ισραήλ. Η ισραηλινή ασφάλεια κατάφερε να του ενεχειρίσει ένα κινητό τηλέφωνο στο οποίο είχε τοποθετηθεί μια ελάχιστη ποσότητα εκρηκτικής ύλης. Μόλις ο Ayyash απάντησε στο τηλέφωνο, η ισραηλινή ασφάλεια πυροδότησε το εκρηκτικό, σκοτώνοντας ακαριαία τον βομβιστή της Χαμάς.

Αν και το Ισραήλ είναι συνήθως επιφυλακτικό ως προς την ανάληψη ευθύνης για στοχευμένες δολοφονίες τέτοιας λογής, οι φιλοξενητές μου με ενημέρωσαν, ανεπίσημα, για τον τρόπο με τον οποίο πέτυχαν τη δολοφονία του Ayyash. Υποθέτω ότι θεώρησαν πως έπρεπε να μάθω, δεδομένου του αντίκτυπου που είχαν οι βομβιστικές επιθέσεις του στην εργασία μου στο Ισραήλ.

Η δολοφονία του Ayyash προκάλεσε μια βίαιη απάντηση από τη Χαμάς που, τις εβδομάδες και τους μήνες που ακολούθησαν, εξαπέλυσε μια εκστρατεία τρόμου εναντίον του ισραηλινού λαού. Τρεις τρομοκρατικές βομβιστικές επιθέσεις, μεταξύ των οποίων δύο λεωφορεία στην Ιερουσαλήμ και μία έξω από το κέντρο Ντίζενγκωφ, στο Τελ Αβίβ, οι οποίες σημειώθηκαν μεταξύ 25 Φεβρουαρίου και 4 Μαρτίου, σκοτώνοντας πενηνταπέντε άτομα και τραυματίζοντας εκατοντάδες άλλα, συγκλόνισαν το έθνος, και συνέβαλλαν στην εκλογή του Βενιαμίν Νετανιάχου ως πρωθυπουργού στις γενικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 29 Μαΐου 1996.

Η περίοδος μεταξύ της εκλογής του Νετανιάχου και της παραίτησής μου από την UNSCOM, τον Αύγουστο του 1998, ήταν γεμάτη αναταραχή και αλλαγές. Η επιτυχία της επιχείρησης αναχαίτισης στην Ιορδανία έστρωσε τον δρόμο για εμβάθυνση της σχέσης μεταξύ της UNSCOM και του Ισραήλ, η οποία διευκολύνθηκε από τη σχέση μου με τον Ισραηλινό φιλοξενητή μου. Ήμασταν ικανοί να δημιουργήσουμε το ισοδύναμο ενός πυρήνα σύντηξης πληροφοριών, συνδυάζοντας την εκμετάλλευση εικόνων, τη συλλογή SIGINT και την ανθρώπινη πληροφόρηση για να δημιουργήσουμε ένα προϊόν πληροφόρησης που βοήθησε την UNSCOM να ανοίξει το θέμα των προηγούμενων ιρακινών προσπαθειών απόκρυψης της αλήθειας για τα προγράμματα όπλων μαζικής καταστροφής, καθώς και ν’ αποκαλύψει στοιχεία για συνεχιζόμενες ιρακινές δραστηριότητες, που συνδέονταν με το Γραφείο της Προεδρίας, οι οποίες παραβίαζαν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας σχετικά με τις κυρώσεις.

Η εργασιακή σχέση μου με τον Moshe Ya’alon / Μοσιέ Γιάαλον, τον νέο επικεφαλής της AMAN, ήταν τόσο ισχυρή, όσο θα μπορούσε κανείς να ελπίζει και το Ισραήλ έκανε τα πάντα για ν’ ασφαλίσει ότι κάθε αίτημά μου για υποστήριξη γινόταν πράξη. Και τ’ αποτελέσματα ήταν αδιαμφισβήτητα – όταν ξεκίνησα τη σχέση μου με τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες, το 1994, το Ιράκ βρισκόταν στην κορυφή της λίστας της AMAN για τις απειλές εναντίον του Ισραήλ. Μέχρι το 1998, το Ιράκ είχε πέσει στην πέμπτη θέση, πίσω από τον ακροδεξιό ε γ χ ώ ρ ι ο εξτρεμισμό, το Ιράν, τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς. Αυτή η μεταβολή είχε επέλθει λόγω της κατανόησης που είχε καταφέρει να επιτύχει η συνεργασία UNSCOM-Ισραήλ σχετικά με τις πραγματικές δυνατότητες των προγραμμάτων όπλων μαζικής καταστροφής του Ιράκ.

Το 1998, ωστόσο, αυτή η σχέση, που τόσο προσεκτικά καλλιεργήθηκε από τον φιλοξενητή μου κι εμένα από τις πρώτες μας συναντήσεις τον Οκτώβριο του 1994, έφτασε ξαφνικά σε ένα «Άλτ» !. Υπό την πίεση των Ηνωμένων Πολιτειών, το Ισραήλ έπαυσε τη σχέση του με την UNSCOM. Το 1998, ολόκληρη η ομάδα AMAN που είχε κάνει αυτή τη σχέση να λειτουργήσει -από τον Moshe Ya’alon / Μοσιέ Γιάαλον, τον Yaakov Amidror / Γιάκωβ Άμιντρορ, μέχρι τον φιλοξενητή μου, αντικαταστάθηκε. Η νέα ομάδα -ο Amos Malkin;/ Άμος Μάλκιν -ως επικεφαλής της AMAN-, ο Amos Gilad / Άμος Γκιλάντ -ως επικεφαλής της RAD-, κι ένας καινούργιος «φιλοξενητής» έκλεισαν αμέσως την επιχείρηση ανταλλαγής πληροφοριών με τη UNSCOM. Πραγματοποίησα μια τελευταία επίσκεψη στο Ισραήλ, στην αρχή του Ιουνίου 1998, οπότε και ενημερώθηκα από τους ομολόγους μου για τη νέα πραγματικότητα.

Δύο μήνες αργότερα παραιτήθηκα από την UNSCOM, μη μπορώντας πλέον να εκτελέσω την αποστολή μου για τον αφοπλισμό.

Ο Άμος Γκιλάντ, επικεφαλής της Διεύθυνσης Έρευνας και Ανάλυσης της Ισραηλινής Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών

Παρά τον απότομο τερματισμό της επαγγελματικής μου σχέσης με την ισραηλινή κυβέρνηση, διατηρούσα πάντα ένα ευαίσθητο σημείο στην καρδιά μου για τον ισραηλινό λαό και, κατ’ επέκταση, το ισραηλινό έθνος. Ακόμα και όταν έβλεπα τον Άμος Γκιλάντ να δ ι α λ ύ ε ι μόνος του τ’ αποτελέσματα της σκληρής δουλειάς που οι Ισραηλινοί συνάδελφοί μου και εγώ είχαμε πετύχει με τόση επιμέλεια, απορρίπτοντας τα βασισμένα σε γεγονότα ευρήματα που έδειχναν το προφίλ απειλής του Ιράκ να μειώνεται και αναδείχνοντας, γι’ άλλη μια φορά, το Ιράκ σε απειλή άξια πολέμου, δεν κατηγορούσα το Ισραήλ στο σύνολό του, αλλά τους μεμονωμένους Ισραηλινούς που εμπλέκονταν, με πρώτο και καλύτερο τον άνθρωπο που είχε διαδεχθεί τον Γιτζάκ Ράμπιν ως πρωθυπουργός του Ισραήλ, τον Βενιαμίν Νετανιάχου.

Η ανικανότητα του Νετανιάχου ως πολιτικού ηγέτη είχε ως αποτέλεσμα να καταψηφιστεί το 1999 και ν’ αντικατασταθεί από τον Εχούντ Μπάρακ (ο οποίος προφανώς είχε μάθει να λέει ψέματα σε βαθμό επαρκή για το έργο Ισραηλινού πολιτικού). Τον Σεπτέμβριο του 2002, ο Νετανιάχου κατέθεσε ενώπιον του αμερικανικού Κογκρέσου για το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του Ιράκ. Αν και το έκανε ως ιδιώτης, η ιδιότητά του ως πρώην πρωθυπουργού έδωσε στα λόγια του αξιοπιστία που δ ε ν τους άξιζε.

«Δεν υπάρχει καμμία απολύτως αμφιβολία ότι ο Σαντάμ επιδιώκει, εργάζεται, προχωρά προς την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων», είχε δηλώσει ο Νετανιάχου. «Μόλις ο Σαντάμ αποκτήσει πυρηνικά όπλα, το τρομοκρατικό δίκτυο θα έχει πυρηνικά όπλα.»

Οι δηλώσεις του Νετανιάχου έρχονταν σε ευθεία αντίθεση με τις διαπιστώσεις στις οποίες είχαμε καταλήξει εγώ και οι Ισραηλινοί συνάδελφοί μου -διαπιστώσεις τις οποίες συμμεριζόταν η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, υπεύθυνη για την επίβλεψη της διάλυσης του πυρηνικού προγράμματος του Ιράκ-, ότι το ιρακινό πυρηνικό πρόγραμμα είχε εξαλειφθεί και ότι δεν υπήρχαν στοιχεία για την επανασύστασή του.

Αλλά η δουλειά του Νετανιάχου δεν ήταν να πει την αλήθεια για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράκ, παρά να χρησιμοποιήσει τον φόβο που δημιουργούσε η πιθανότητα ενός ιρακινού πυρηνικού όπλου, για να δικαιολογήσει έναν πόλεμο με το Ιράκ που θα έδιωχνε τον Σαντάμ Χουσεΐν από την εξουσία. «Αν εξουδετερώσετε τον Σαντάμ, το καθεστώς του Σαντάμ, σας εγγυώμαι ότι αυτό θα έχει τεράστιες θετικές επιπτώσεις στην περιοχή», είχε πει ο Νετανιάχου στο δεκτικό ακροατήριό του στο Κογκρέσο. «Και νομίζω ότι οι άνθρωποι που κάθονται ακριβώς δίπλα, στο Ιράν, οι νέοι και πολλοί άλλοι, θα πουν ότι η εποχή τέτοιων καθεστώτων, τέτοιων δεσποτών έχει περάσει.»

Ο Βενιαμίν Νετανιάχου καταθέτει στο Κογκρέσο, 2002.

Κοιτάζοντας πίσω σήμερα, στις φρικτές συνέπειες της παράνομης εισβολής και κατοχής του Ιράκ από την Αμερική, κοιτάζοντας σε ένα ιρανικό καθεστώς που είναι σταθερά οχυρωμένο πίσω από ένα πυρηνικό πρόγραμμα το οποίο δεν πρόκειται να εξαφανιστεί, μπορεί κάποιος να δει καθαρά ότι ο Βενιαμίν Νετανιάχου έκανε λάθος στα π ά ν τ α. Αλλά αυτό ηπήρξε το modus operendi του από την αρχή: να υπερβάλλει και να λέει ψέματα για τις απειλές που αντιμετώπιζε το Ισραήλ, ώστε να δικαιολογήσει τη στρατιωτική δράση, που π ά ν τ α κατέληγε σε καταστροφή.

Στα χρόνια που μεσολάβησαν μεταξύ της παραίτησής μου από την UNSCOM και της έναρξης της εισβολής στο Ιράκ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ταξίδευα συχνά στην Ουάσιγκτον, όπου επιδίωκα συναντήσεις με εκπροσώπους και γερουσιαστές των δύο κομμάτων προκειμένου να τους ενημερώσω για τα γεγονότα τα σχετικά με τα ιρακινά όπλα μαζικής καταστροφής. Σε κάθε βήμα μου, με παρακολουθούσαν ομάδες υπαλλήλων της Αμερικανοϊσραηλινής Επιτροπής Δημόσιας Δράσης ή AIPAC. Μόλις έφευγα από το γραφείο ενός εκλεγμένου αξιωματούχου, ο ρ μ ο ύ σ ε σ’ αυτό η ομάδα της AIPAC και του υ π ε ν θ ύ μ ι ζ ε π ο ι ο ς είχε υπογράψει τις ε π ι τ α γ έ ς των χρημάτων για την ε π α ν ε κ λ ο γ ή του.

Χρόνια αργότερα, παρακολούθησα ένα video από το 2001, στο οποίο ο Νετανιάχου καυχιόταν για το πόσο εύκολα μπορούν να ελεγχθούν οι ΗΠΑ, σε σημείο που ήξερε ότι θα μπορούσε να ξεφύγει με το να σαμποτάρει ανοιχτά τη μεγαλύτερη κληρονομιά του Γιτζάκ Ράμπιν –τις συμφωνίες του Όσλο-, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι οι ΗΠΑ θα υποχωρούσαν. «Δεν φοβόμουν να συγκρουστώ με τον Κλίντον», καυχιόταν ο Νετανιάχου. «Ξέρω τι είναι η Αμερική. Η Αμερική είναι κάτι που εύκολα μπορεί να μετακινηθεί· να μετακινηθεί προς τη σωστή κατεύθυνση.»

Η Αμερική πήγε στον πόλεμο με το Ιράκ ε ξ α ι τ ί α ς του Ισραήλ – τα ψ έ μ α τ α που είπε ο Νετανιάχου και η χ ε ι ρ α γ ώ γ η σ η που ἀσκησε το Ισραήλ -μέσω του Αμερικανού πληρεξουσίου του, του AIPAC-, για το καθήκον του Κογκρέσου προς τον αμερικανικό λαό να ασκεί υπεύθυνη εποπτεία.

Για να μη νομίσει κάποιος ότι η AIPAC ενεργούσε με δική της πρωτοβουλία, το FBI αποκάλυψε στοιχεία για συνεννόηση μεταξύ αξιωματούχων της AIPAC και ενός Ισραηλινού διπλωμάτη, του Naor Gilon / Ναόρ Γκιλόν, σχετικά με τη μεταφορά διαβαθμισμένων πληροφοριών στο Ισραήλ.

Στη Νέα Υόρκη, ο Ναόρ Γκιλόν ήταν ο σύνδεσμός μου από την ισραηλινή αποστολή στον ΟΗΕ.

Η διαφορά μεταξύ εμού και της AIPAC, ωστόσο, ήταν ότι όλες οι επαφές μου εγκρίνονταν από τον ΟΗΕ και τη CIA.

Η AIPAC δρούσε σαν ελεύθερος επαγγελματίας, αλλά ήταν ι σ ρ α η λ ι ν ό περιουσιακό στοιχείο.

Το να πει κάποιος ότι ήμουν έξαλλος με το Ισραήλ για την ανάμειξη στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ είναι υποτιμητικό. Παρ’ όλ’ αυτά, συνέχισα να στέκομαι στο πλευρό του Ισραήλ.

Στις 13 Νοεμβρίου 2006, μίλησα στη σχολή διεθνών σχέσεων του Πανεπιστημίου Κολούμπια. Θέμα ήταν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Άρχισα τις παρατηρήσεις μου αναφερόμενος σ’ αυτό που αποκάλεσα «ο ελέφαντας στο δωμάτιο: το Ισραήλ». «Το Ισραήλ», είπα, «είναι στενός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών και αν τα πράγματα φτάσουν στο απροχώρητο και το Ισραήλ έρθει στα χέρια με το Ιράν, τότε οι «εύλογες ανησυχίες του Ισραήλ για την εθνική ασφάλειά του» είναι δικές μας και θα μπορούσαν να φέρουν ακόμη και πόλεμο.

Αλλά η υποστήριξή μου δεν ήταν χωρίς όρους· σε αντίθεση με την κυβέρνηση Κλίντον, δ ε ν μπορούσαν να «μετακινήσουν εύκολα». «Το Ισραήλ», είπα, «είναι μεθυσμένο από την ύβρη, την αλαζονεία και την εξουσία. Λειτουργώ με βάση το παλιό ρητό: “Οι φίλοι δεν αφήνουν τους φίλους να οδηγούν μεθυσμένοι”. Συνεπώς, ως φίλος του Ισραήλ, πιστεύω ότι έχουμε την ευθύνη να βγάλουμε τα κλειδιά από τη μίζα και να σταματήσουμε το λεωφορείο που οδηγεί, διότι διαφορετικά κατευθύνεται στον γκρεμό.»

Εκείνη την εποχή ανησύχαζα πολύ για το γεγονός ότι το Ισραήλ βρισκόταν στη διαδικασία επανάληψης των ενεργειών του κατά την προετοιμασία του πολέμου στο Ιράκ, κατασκευάζοντας πληροφορίες (ο Άμος Γκιλντ ήταν, εκείνη την εποχή, ο τσάρος των ισραηλινών υπηρεσιών «πληροφοριών και ασφαλείας», έχοντας μετακινηθεί στη θέση του επικεφαλής του γραφείου πολιτικών και στρατιωτικών υποθέσεων) και διαδίδοντας μια ψευδή αφήγηση μεταξύ των αμερικανών νομοθέτων και των διεθνών οργανισμών, όπως ο ΔΟΑΕ (Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας).

Αλλά και κάτι άλλο με έτρωγε επίσης.

Τον Οκτώβριο του 1997 συνεργαζόμουν με τους Ισραηλινούς σε μια νέα επιχείρηση στη Ρουμανία, για το εντοπισμό μιας ιρακινής αντιπροσωπείας που σκόπευε ν’ αγοράσει πλειοψηφικό μερίδιο σε μια ρουμανική αεροδιαστημική εταιρεία, με σκοπό την απόκτηση τεχνολογίας βαλλιστικών πυραύλων, κάτι που παραβίαζε τις κυρώσεις. Τον προηγούμενο μήνα, μια ισραηλινή ομάδα είχε αποτύχει στη δολοφονία ενός ανώτερου αξιωματούχου της Χαμάς, στο Αμμάν της Ιορδανίας. Οι επίδοξοι δολοφόνοι είχαν δηλητηριάσει το στόχο τους, τον Khaled Mashal / Χαλέντ Μασιάλ, αλλά είχαν συλληφθεί από τους σωματοφύλακες του Mashal πριν προλάβουν να διαφύγουν. Ένας εξοργισμένος Ιορδανός βασιλιάς απαίτησε από το Ισραήλ να παράσχει το αντίδοτο για το δηλητήριο που χρησιμοποιήθηκε στον Mashal με αντάλλαγμα τους συλληφθέντες Ισραηλινούς πράκτορες. Το θέμα επιλύθηκε, αλλά με τεράστια ντροπή για το Ισραήλ.

«Ο Βενιαμίν Νετανιάχου είχε διατάξει τη δολοφονία του Khaled Mashal», είπε ο φιλοξενητής μου.

«Αυτό ήταν αναμενόμενο», του απάντησα.

«Ήταν;», ρώτησε· «Γνωρίζετε ότι η Χαμάς δημιουργήθηκε από το Ισραήλ;»

Αυτό με άφησε άναυδο. Με είχαν πάει σε ένα μουσείο μέσα στο Κίργια, όπου εκτίθενται όπλα, στολές και άλλα κομμάτια εξοπλισμού που είχαν παρθεί από τρομοκράτες της Χαμάς. Η Χαμάς είχε διαπράξει πολλές φρικαλεότητες εναντίον του ισραηλινού λαού κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο Ισραήλ. Τους έβλεπα ως εχθρούς του Ισραήλ,

Και τώρα μου έλεγαν ότι το Ισραήλ είχε βάλει το χέρι του στη δημιουργία της Χαμάς. «Η πρόθεση ήταν», είπε ο φιλοξενητής μου, «να δημιουργηθεί μια πολιτική διαίρεση μέσα στην παλαιστινιακή πολιτική ηγεσία και να αμβλυνθεί η δύναμη και η επιρροή της οργάνωσης Φατάχ του Γιασέρ Αραφάτ. Σ’ αυτό, είχαν προφανώς επιτύχει. Αλλά η βίαιη αντίδραση της Χαμάς στις συμφωνίες του Όσλο είχε κάνει το Ισραήλ να επανεξετάσει αυτή τη σχέση και σύντομα το Ισραήλ βρέθηκε σε ανοιχτό πόλεμο με το δημιούργημά της.

Ήμουν έτοιμος να διαγράψω τη σχέση Ισραήλ-Χαμάς σαν ένα πολιτικό πείραμα που πήγε στραβά, όταν, το 2006, φάνηκε ότι το Ισραήλ είχε σ υ γ χ ω ρ ή σ ε ι στη Χαμάς το βίαιο παρελθόν της, δουλεύοντας για να δημιουργήσει τις συνθήκες που βοήθησαν τη Χαμάς ν’ ασφαλίσει την πλειοψηφία των εδρών στο παλαιστινιακό κοινοβούλιο. Το 2007, ωστόσο, οι κακές σχέσεις μεταξύ της Χαμάς και της Φατάχ είχαν καταρρεύσει περισσότερο, οδηγώντας σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των δύο παρατάξεων, ο οποίος οδήγησε στη διάσπαση της παλαιστινιακής οντότητας σε δύο μέρη -το ένα, υπό την ηγεσία της Φατάχ, βρισκόταν στη Δυτική Όχθη, ενώ το άλλο, υπό την ηγεσία της Χαμάς, λειτουργούσε στη Γάζα.

Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι αυτή η εσωτερική σύγκρουση μεταξύ των Παλαιστινίων είχε ενορχηστρωθεί από το Ισραήλ για να διασπάσει το παλαιστινιακό πολιτικό σώμα, αποδυναμώνοντάς το, ενώ παράλληλα παρείχε στο Ισραήλ την ευκαιρία να βελτιώσει τις σχέσεις του με τη Φατάχ με το σκεπτικό ότι ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου.

Κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαπέντε χρόνων, παρακολουθούσα το Ισραήλ να αξιοποιεί τον έλεγχό του επί της Φατάχ και την εχθρότητά του προς τη Χαμάς σε έναν κύκλο ατελείωτης βίας, που κατέληγε πάντα με την Παλαιστινιακή Υπόθεση να κάνει περισσότερους συμβιβασμούς, που είχαν ως αποτέλεσμα περισσότερα χαμένα εδάφη – και περισσότερες χαμένες ζωές. Οι συγκρούσεις στη Γάζα το 2014 και το 2021 ήταν ενδεικτικές για τη βία που άσκησαν εναντίον των Παλαιστινίων πολιτών που ζούσαν εκεί, βία που αγνοήθηκε σε μεγάλον βαθμό από τη Δύση, καθώς οι άνθρωποι απέκτησαν ανοσία στη θέα των νεκρών Παλαιστινίων παιδιών.

Στον απόηχο της επίθεσης της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 8 Οκτωβρίου 2023, η μυϊκή μνήμη της καρδιάς και του εγκεφάλου μου είπε ότι πρέπει να σταθώ στο πλευρό του Ισραήλ, καθώς αυτό απάντησε σ’ αυτήν τη θηριωδία.

Αλλά στη συνέχεια παρακολούθησα τους Ισραηλινούς στρατηγούς και πολιτικούς να υποστηρίζουν ανοιχτά εγκλήματα πολέμου στην εθνική τηλεόραση, αποκαλώντας τους Παλαιστινίους “ζώα” και υποστηρίζοντας ανοιχτά την εξόντωσή τους.

Παρακολουθούσα τους Ισραηλινούς να λένε ψέματα για τη φύση των επιθέσεων της Χαμάς, μ ε τ α τ ρ έ π ο ν τ α ς αυτό που ήταν μια ά ψ ο γ η επίθεση εναντίον μιας σειράς στρατιωτικοποιημένων οικισμών και στρατιωτικών σημείων που περικύκλωναν το ανοιχτό στρατόπεδο συγκέντρωσης που ήταν η Γάζα, σε μιαν αφήγηση ανέλεγκτης αιματοχυσίας, η οποία στη συνέχεια πουλήθηκε σαν τροφή στο δυτικό ακροατήριο από τα πειθήνια Μedia.

Παρακολούθησα πώς ο κόσμος συσπειρώθηκε γύρω από το σοκ που προκάλεσε η μ υ θ ο π λ α σ ί α των 40 αποκεφαλισμένων ισραηλινών μωρών, ενώ παρέμεινε σιωπηλός για τους πραγματικούς θανάτους σχεδόν 400 παλαιστίνιων παιδιών που σκοτώθηκαν -όχι, δολοφονήθηκαν– από ισραηλινές αεροπορικές επιθέσεις.

Παλαιστίνια παιδιά σκοτωμένα από ισραηλινές βόμβες, Γάζα, Οκτώβριος 2023.

Και αποφάσισα ότι δεν μπορούσα πλέον να σταθώ στο πλευρό του Ισραήλ.

Έφτασα αργά στον παλαιστινιακό αγώνα. Ήμουν πολύ απορροφημένος από την ισραηλινή saga (Σ.τ.μ.: Ἔτσι ονομάζεται ένα έπος του σκανδιναβικού πολιτισμού), πολύ απορροφημένος από την ισραηλινή φαντασία, για να δω το δάσος αντί των δέντρων. Ήμουν πολύ απασχολημένος με το μίσος εναντίον τη Χαμάς, για να συνειδητοποιήσω ότι θα ‘πρεπε, αντ’ αυτού, να μισώ αυτό που επέτρεψε στη Χαμάς να διαπράξει τα εγκλήματα των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών.

Σήμερα γνωρίζω ότι τα μόνα αληθινά θύματα στην ισραηλινή saga (εκτός από τα παιδιά κάθε κοινωνιού στρώματος που παγιδεύονται στα τραγικά γεγονότα που τους επιβάλλονται από ενήλικες, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι εργάζονται για ένα λαμπερό αύριο, αλλά το μόνο που προσφέρουν είναι θάνατο και καταστροφή) είναι οι Παλαιστίνιοι.

Τουλάχιστον οι ιδρυτές του Ισραήλ ήταν αρκετά ειλικρινείς για να το αναγνωρίσουν αυτό.

Οι σημερινοί Σιωνιστές δεν έχουν το ηθικό ανάστημα να παραδεχτούν ότι το Ισραήλ μπορεί να οικοδομηθεί και να διατηρηθεί μ ό ν ο με το κόστος μιας βιώσιμης, ελεύθερης και ανεξάρτητης Παλαιστίνης, ότι το Ισραήλ δεν θα επιτρέψει ποτέ την ύπαρξη μιας τέτοιας Παλαιστίνης και ότι αν υπάρξει ένα Σιωνιστικό Ισραήλ, δεν θα υπάρξει ποτέ μια ανεξάρτητη Παλαιστίνη.

Οι αμαρτίες των πατέρων είναι πραγματικές – ειδικά όταν πρόκειται για τους ιδρυτές του Ισραήλ και τα εγκλήματα που διέπραξαν εναντίον του παλαιστινιακού λαού. Ο Moshe Dyan το παραδέχτηκε αυτό. Το ίδιο και ο Δαυίδ Μπεν-Γκουριόν. Αυτοί ήταν άνδρες – θεμελιωδώς ελαττωματικοί ως προς τις ιδεολογίες και τα κίνητρά τους, αλλά ειλικρινείς.

Ο Βενιαμίν Νετανιάχου και οι σύγχρονοι ισραηλινοί πολιτικοί -ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης-, δεν έχουν τέτοια ακεραιότητα. Είναι μ α ν ι ώ δ ε ι ς ψεύτες, άνδρες και γυναίκες που άλλα υπόσχονται και άλλα κάνουν, όταν πρόκειται για το μέλλον της Παλαιστίνης, ενώ παράλληλα οδηγούν το Ισραήλ στον δρόμο του μόνιμου πολέμου.

Έφτασα αργά στον παλαιστινιακό αγώνα, αλλά τώρα που είμαι εδώ, μπορώ να πω το εξής: ο καλύτερος τρόπος για να νικήσουμε τόσο τη Χαμάς όσο και το σιωνιστικό Ισραήλ είναι να υποστηρίξουμε ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος.

Ποτέ δεν συμπαρατάχθηκα με τη Χαμάς και ποτέ δεν θα το κάνω.

Κάποτε στάθηκα στο πλευρό του Ισραήλ, αλλά δεν θα το ξανακάνω ποτέ.

Εδώ και τέσσερεις δεκαετίες, η σ υ μ π α ι γ ν ί α Ισραήλ-Χαμάς έχει διανύσει την τραγική πορεία της, με την κάθε πλευρά να διακηρύσσει την επιθυμία της να καταστρέψει την άλλη, και όμως η κάθε πλευρά να γνωρίζει την τρομερή αλήθεια: ότι η μία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την άλλη.

Το ισραηλινοπαλαιστινιακό πρόβλημα έχει γίνει ένας ατέρμονος κύκλος βίας, που τρέφεται από τον πόνο και τα βάσανα του παλαιστινιακού λαού. Είναι καιρός να τ ε ρ μ α τ ι σ τ ε ί αυτός ο κύκλος.

Απ’ εδώ και στο εξής, θα στέκομαι πάντα στο πλευρό του λαού της Παλαιστίνης, πεπεισμένος ότι ο μόνος δρόμος για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή είναι αυτός που οδηγεί σε μια βιώσιμη παλαιστινιακή πατρίδα, με την πρωτεύουσά της σταθερά και για πάντα εγκατεστημένη στην Ανατολική Ιερουσαλήμ.

Με αυτόν τον τρόπο, η Χαμάς, ως τρομοκρατική οργάνωση, θα στερηθε το δικαίωμα ψήφου – ένα νόμιμο παλαιστινιακό κράτος πρέπει ν’ αφαιρέσει τη διαρκή κατάσταση σύγκρουσης στην οποία συμβάλλει η Χαμάς· ένα καθεστώς που δικαιολογείται από την επιδίωξη ενός νόμιμου παλαιστινιακού κράτους, που το σιωνιστικό Ισραήλ δεν θα επιτρέψει ποτέ να υπάρξει.

Ένα νόμιμο παλαιστινιακό κράτος απονομιμοποιεί την έννοια της σιωνιστικής ισραηλινής οντότητας η οποία, εξ ορισμού, μπορεί να υπάρξει μόνο με τη διαρκή εκμετάλλευση του παλαιστινιακού λαού. Ο Βενιαμίν Νετανιάχου κατάφερε να διατηρήσει τη σύγχρονη εκδοχή του σιωνιστικού ισραηλινού κράτους δημιουργώντας φόβο, μέσω του ατελείωτου κύκλου της βίας που καθοδηγείται από τη Χαμάς.

Αφαιρέστε την απειλή που θέτει η Χαμάς και το σιωνιστικό Ισραήλ δεν θα είναι πλέον σε θέση να τυφλώνει τους πολίτες του Ισραήλ και του Κόσμου με την πραγματικότητα του απαρτχάιντ της σημερινής ισραηλινής ύπαρξης. Η Ανθρωπότητα θ’ αναγκάσει το σιωνιστικό Ισραήλ να αποβάλει τη σιωνιστική ιδεολογία του, ακριβώς όπως το απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής θ’ αποβάλει την άσχημη κληρονομιά της Λευκής Υπεροχής. Το μετασιωνιστικό Ισραήλ θ’ αναγκαστεί να μάθει να συνυπάρχει με τους μη Εβραίους γείτονές του ειρηνικά και ευημερούντα – όχι ως αποικιακό κράτος απαρτχάιντ, αλλά ως ισότιμος εταίρος στο πείραμα της ζωής που θα έχει συνεπάρει συλλογικά τους ανθρώπους που αποκαλούν τους Αγίους Τόπους σπίτι τους.

Τα λόγια του σπουδαίου τραγουδιού The Gunner’s Dream / Το όνειρο του πυροβολητή, του Roger Waters, έρχονται στο μυαλό μου όταν οραματίζομαι ένα τέτοιο μέρος:

Μπορείτε να χαλαρώσετε
και στις δύο πλευρές των γραμμών
Και οι μανιακοί
δεν ανατινάζουν με τηλεχειρισμό τρύπες σε μουσικούς
Και ο καθένας μπορεί να προσφύγει στο νόμο
Και κανείς δεν σκοτώνει πια τα παιδιά

Στέκομαι στο πλευρό της Παλαιστίνης επειδή θέλω να ζήσω σε έναν κόσμο όπου τα παιδιά δεν θα ξεριζώνονται πλέον από τα αιματοβαμμένα έπιπλα που είναι διασκορπισμένα σε ένα κιμπούτς που λεηλατήθηκε από ενόπλους της Χαμάς· ούτε θα ανασύρονται, σπασμένα και μαυρισμένα από την αιθάλη, από τα απομεινάρια ενός σπιτιού που κονιορτοποιήθηκε από ισραηλινές βόμβες.

Κανείς δεν σκοτώνει πια τα παιδιά.

Αυτοί οι στίχοι μπορεί να προέρχονται από το The Gunner’s Dream, αλλά θα έπρεπε να αποτελούν μόνιμο μέρος των ονείρων κάθε ζωντανού ανθρώπου που ισχυρίζεται ότι κρατάει ένα ίχνος ανθρωπιάς και συμπόνιας για τους συνανθρώπους του.

Στέκομαι στο πλευρό της Παλαιστίνης, επειδή στέκομαι στο πλευρό των παιδιών του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η μόνη ευκαιρία που έχουν για ένα μέλλον όπου θα μπορούν να ζήσουν μαζί ως γείτονες ενωμένοι στην ειρήνη, αντί ως εχθροί ενωμένοι στον πόλεμο, είναι η ύπαρξη μιας ελεύθερης και ανεξάρτητης Παλαιστίνης.