* ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΤΗΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΟΣΥΝΗΣ

Ι
Τὸ ἠλεκτρονικὸ γράμμα ἀπὸ τὸν ΟΣΔΕΛ (Ὀργανισμὸς Συλλογικῆς Διαχείρησης Ἔργων τοῦ Λόγου) μὲ ἐνημέρωνε ὅτι ἡ «Ἑταιρεία Συγγραφέων» σὲ συνεργασία μὲ τὸ Ἰνστιτοῦτο Συγκριτικῆς Λογοτεχνίας καὶ Κοινωνίας τοῦ Πανεπιστημίου Κολούμπια (ΗΠΑ) καὶ τὸ Τμῆμα Ἀγγλικῆς γλῶσσας καὶ Φιλολογίας τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ὀργανώνει διήμερο δ ι ε θ ν ὲ ς συμπόσιο μὲ τίτλο «Γιατὶ διαβάζουμε; Ὁ ρόλος τοῦ συγγραφέα καὶ τοῦ βιβλίου (σ)τὸν 21ο αἰῶνα».
Τὸ συμπόσιο ἀποτελεῖ δράση μὲσα στὸ πλαίσιο τοῦ σχεδίου τῆς UNESCO: Ἀθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου!

«Διεθνές» συμπόσιο γιὰ τὸ… Βιβλίο μὲ γλῶσσα ἐργασίας τὴ γραικική (greek);
«Διεθνές» συμπόσιο μὲ δύο ὀμιλητὲς ἀπὸ τὶς ΗΠΑ καὶ ὅλους τοὺς ἄλλους ἀπὸ τὴ Γραικία (Greece);

Ὁ τίτλος τῆς UNESCO εἶναι ὑ π ε ρ φ ί α λ ο ς γιὰ μιὰ κοινωνία ὅπως ἡ γραικική, στὴν ὁποία τὸ ποσοστὸ τοῦ πληθυσμοῦ ποὺ ἐ ν δ έ χ ε τ α ι νὰ διαβάζει βιβλία κυμαίνεται ἀπὸ 1 μέχρι 2%.
Ἀλλὰ ποιὸς νοιάζεται γι’ αυτό; Ψευδαισθήσεις νὰ δημιουργοῦμε, γιὰ νὰ ὡφελοῦνται οἱ ἐμπλεκόμενοι στὶς σχετικές δράσεις ἀπ’ ὅλα ὅσα οἱ ψευδαισθήσεις ἀποδίδουν.
Πολιτικὴ καὶ οἰκονομικὴ πρόσοδος νὰ εἰσ-έρχεται στὰ ταμεῖα τῶν ἐμπλεκομένων!

Γνώριζα γιὰ τὸ σχέδιο.
Τὀ Καλοκαίρι τοῦ 2017 εἶχα ὑποβάλει στὸ Φεστιβάλ Ἀθηνῶν –γιὰ πρώτη φορά στὴν ἐπαγγελματικὴ καλλιτεχνικὴ ζωή μου–  τ έ σ σ ε ρε ι ς καλλιτεχνικὲς προτάσεις.
Οἱ τρέχοντες ὑπεύθυνοι τοῦ Φεστιβάλ Ἀθηνῶν τὶς ἀπέρριψαν ὅ λ ε ς ! Χωρὶς καμμία ἐξήγηση – ὅπως ὁ Στάλιν ἀπέρριπτε κάθε πρόταση ποὺ δὲν τοῦ ἄρεσε μὲ ἕνα ξερό «ἐγὼ διαφωνῶ». [Καὶ οὐδένας, βεβαίως-βεβαίως, τολμοῦσε νὰ ρωτήσει «γιατί;».
Μὰ, γιὰ νὰ μὴ μάθεις τὸν τρόπο ποὺ σκέφτεται – εὐνόητο εἶναι home (ἄνθρωπε, στὴν καταλάνικη γλῶσσα)!]

Οἱ τρεῖς ἀπὸ τὶς προτάσεις μου ἦταν σχετικὲς μὲ τὸ σχέδιο UNESCO: Ἀθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου καὶ ἦταν οἱ ἑξῆς:

— ΟΛΟΙ ΑΓΑΠΟΥΝ ΤΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥΣ – Ἡ αὐτοβιογραφικὴ ἀφήγηση τοῦ ἐκδότη τῆς «Δωδώνης» Βαγγέλη Λάζου.
Μιὰ παράσταση βασισμένη στὸ βιβλίο μου γιὰ τὸν ἐκδότη τῆς «Δωδώνης» Βαγγέλη Λάζο, ποὺ ἔκανε τόσα  πολλὰ στὸν κόσμο τοῦ ἑλληνικοῦ Βιβλίου γενικότερα καὶ στὸ Θέατρο εἰδικότερα, μὲ τὴ σειρὰ θεατριῶν κειμένων ποὺ ὅμοιὰ της δὲν ἔχει ὑπάρξει μέχρι σήμερα.
(Τὸ βιβλίο θὰ κυκλοφορήσει τὸν ἑπόμενο μῆνα, τὸν Νοέμβριο 2018, ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις «Τὸ Ροδακιὸ».)

— ΚΑΨΤΕ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΩΝ ΕΧΘΡΩΝ Ἤ Η ΠΟΡΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
Μιὰ παράσταση μὲ θέμα τὸ κάψιμο τῶν βιβλίων τῶν ἐχθρῶν σὲ διαφορετικοὺς πολιτισμοὺς καὶ ποικίλα καθεστῶτα τῆς Ἱστορίας.

— ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΤΗΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΟΣΥΝΗΣ
Ἕνα διήμερο συμπόσιο μὲ θέμα τοὺς πολιτισμοὺς τοῦ προφορικοὺ λόγου καὶ τοὺς πολιτισμοὺς τοῦ γραπτοῦ, ποὺ επέτρεψε ἡ ἀνάπτυξη τῆς Τεχνικῆς.
Δημοσιεύω πιὸ κάτω τὸ σύντομο κείμενο αὐτῆς τῆς πρότασης, ποὺ ἔγινε αἰτία σφροδρῆς ἐπίθεσης ἐναντίον μου ἀπὸ τὸ συνάφι τῶν συγγραφἐων στὴ σημερινἠ, πρωινὴ συνεδρία (Παρασκευή, 19 Ὀκτωβρίου 2018).

ΙΙ
Ἀποφάσισα σήμερα νὰ πάω στὸ Πνευματικὸ Κέντρο τοῦ Δήμου Ἀθηναίων γιὰ ν’ ακούσω ὅσα θὰ πεῖ ὁ Φίλιππος Δρακονταειδὴς – μόνο αὐτὸς μ’ ἐνδιέφερε ἀπὸ τοὺς ὁμιλητὲς τῆς συγκεκριμένης συνεδρίας. Και μὲσα στὸ πλαίσιο τοῦ θέματος «συγγραφεῖς καὶ βιβλία», ἄν δινόταν ὁ λόγος στοὺς ἀκροατἐς, ν’ ἀναφερθῶ στὴ σχετικὴ μὲ τὸ συμπόσιο «Προφορικότητα καὶ Ἐγγραμματοσύνη» ἀπορριμένη προτασή μου.

Ἡ προσέλευση ἐνδιαφερομένων ἦταν ἀπελπιστική. Ἡ… UNESCO, τὸ Πανεπιστήμιο Κολούμπια, τὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν, ἡ… «Ἐταιρεία συγγραφέων», ἡ… «παγκόσμια πρωτεύουσα τοῦ Βιβλίου», τὸ καπέλλο… –συγχωρέστε με, ἡ… «Αἰγίδα τῆς Βουλῆς τῶν Ἐλλήνων» ἤθελα νὰ πῶ, τοῦ «Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ καὶ Ἀθλητισμοῦ», ὁ… μέγας χορηγὸς «Ἴδρυμα Νιάρχου» καὶ ὅλα τὰ ΜΜΕ στὴ δούλεψή των μπόρεσαν νὰ συγκεντρώσουν, στὴ συγκεκριμένη συνεδρία, 30-35 ἄτομα. Καὶ ὅλα πάνω ἀπὸ τὰ πενῆντα – γραϊδια καὶ γερόνδια!
Πανωλεθρία!

Ἡ συντονίστρια Ἀγγελικὴ Στρατηγοπούλου ἦταν ἀντάξια τοῦ σχετικοῦ ρόλου: Ὅλοι καὶ ὅλα ἦταν «ἐξαιρετικά», «ὑπέροχα», «καταπληκτικὰ» καὶ λοιπὰ ἀηδιαστικὰ –διότι δὲν εἶχαν ἀντίκρυσμα νοήματος– ἐπίθετα. Θυμήθηκα, γιὰ πολλοστὴ φορά, τὴν ἀγγλικὴ παροιμία scratch my back and I wiil scratch yours / Ξῦσε μου τὴν πλάτη κι ἐγὼ θὰ ξύσω τὴ δικὴ σου καὶ τὸ ποίημα Τὰ Ρήματα τοῦ Ἀνδρέα Ἐμπειρίκου – ἀρχίζει ἔτσι:

«Ὅταν τὸ ρῆμα ἐκτοπίζεται καὶ ἄρχουν παντοῦ τὰ ἐπίθετα, θ ε τ ὰ παιδιὰ τῆς σ  υ  μ μ ο ρ  φ ώ σ ε ω ς καὶ τοῦ διακοσμημένου ψ ε ύ δ ο υ ς, τ έ λ μ α τ α ἐκτείνονται ἐκεῖ ὅπου ὁ σπόρος ἔπιτπε ὡς σπέρμα. Μὰ τότε, ὦ τότε δικαιολογοῦνται, τὶ λέγω; ε ὐ λ ο γ ο ῦ ν τ α ι ὅλου τοῦ κόσμου οἱ θ υ μ ο ί.»

Καθένας ἀπὸ τοὺς τέσσερεις «ὀμιλητὲς» διάβασε τὸ κείμενό του.
Δὲν ὑπάρχει τίποτε πιό βαρετό, κουραστικό, ὑπνωτικὸ, ἀδιάφορο ἀπὸ τὸ ἄκουσμα κειμένων ἀπό φωνὲς μονότονες, ποὺ διαβάζουν χωρίς ρυθμό, ἀδιάφορες γιὰ τὴν ἀντίληψη καὶ τὴν ἀκόλουθη κατανόηση τοῦ ἀκροατῆ, ποὺ τὸ μόνο ποὺ θέλουν εἶναι νά γίνουν ἀρεστὲς στὰ μέλη τοῦ συναφιοῦ κ.λπ.

Ὀ Τάσος Γουδέλης διάβασε ξερά, «βουστροφηδόν», τὸ ἀφηρημένο, δυσνόητο κείμενό του, ἀ δ ι ά φ ο ρ ο ς καὶ ὁ ἴδιος γι’ αὐτὸ καὶ γιὰ τοὺς ἀκροατές του.
Ἐγὼ νὰ δεῖς !

Ὁ Φίλιππος Δρακονταειδὴς διάβασε μὲ ζωντάνια, μὲ ποικιλία ἐντάσεων, μὲ παύσεις –   αὐτὲς δημιουργούν τὸν ρυθμό, μὲ ἔγνοια γιὰ τὸν ἀκροατὴ του καὶ μὲ θάρρος λόγου ποὺ δὲν ἦταν κ α θ ό λ ο υ ἀρεστὸς στὸ κατεστημένο τῆς «Ἕνωσης Συγγραφέων», ὅπως ἀποδείχθηκε στὸ δεύτερο μέρος – τὴ «συζήτηση», τὸ έξαιρετικὰ π ρ ο κ λ η τ ι κ ό καὶ γι’ αὐτὸ μεστὸ ν ο ή μ α τ ο ς κείμενό του Τὸ π ε ρ ι τ τ ὸ τῆς Λογοτεχνίας καὶ πῶς τὸ ἀποκτήσαμε.
Γράφω «προκλητικὸ», ὄχι «προβοκατόρικο».
Ἡ Ἀγγλικὴ γλῶσσα ἔχει δὐο διακριτὲς λέξεις γιὰ τὴ θετικὴ καὶ τὴν ἀρνητικὴ πρόκληση: challenge καὶ provocation, ἀντιστοίχως.
Ἀντιθέτως, οἱ πλεῖστοι ὀμιλητὲς τῆς νέας Ἑλληνικῆς χρησιμοποιοῦν καὶ τὶς δύο ἀντίστοιχες λέξεις «πρόκληση» καὶ τὴν ἐξελληνισμένη «προβοκάτσια» μὲ ἀρνητικὴ σημασία: «Μὰ, εἶναι προκλητικός ! Προκαλεῖ !», «Εἶναι προβοκάτορας !» – λάθος.
Τό ἴδιο λάθος θὰ κάνει στὸ δεύτερο μέρος τῆς συνεδρίας, τὴ «συζήτηση», ἡ κυρία τοῦ… «ὁ Ἰούδας φιλοῦσε ὑπεροχα»: Θὰ χαρακτηρίσει τὴν ὁμιλία τοῦ Δρακονταειδὴ «προκλητικὴ» καὶ δυσαρεστημένη οὖσα ἀπ’ ὅσα ἄκουσε, οὔτε λίγο οὔτε πολύ θὰ πεῖ στὸν Δρακονταειδή ὅτι, στὴν «πραγματικότητα», μὲ τὸ κείμενό του, ἐννοοῦσε τ’ ἀντίθετα !
Ὅπως ἀκριβῶς ἔκανε ὁ Τσίπρας μὲ τὸ «ὄχι» τοῦ δημοψηφίσματος ! Μᾶς εἶπε ὅτι στὴν «πραγματικότητα» ἐννοῦσαμε «ναί»!
Ἡ ψυχοπαθολογία τῶν «τὰ καλὰ καὶ συμφέροντα…»!
Τὶ λέτε; Πράγματι;
Ὁ παμπόνηρος Ληξουριώτης ἐμειδίασε σαρδόνια, δηλαδή συνέσπασε τεχνητὰ τοὺς μύες τοῦ προσώπου του ὅπως συμβαίνει στὴν τεχνητὴ σύσπαση ποὺ προκαλεῖ σ’ αὐτοὺς ἡ χρήση τοῦ «λουλουδιοῦ τοῦ κρασιοῦ», ἡ σαρδάνη τῆς Σαρδηνίας καὶ προσπέρασε. Ποῦ ν’ ἀνοίγεις τώρα μέτωπο μὲ ἀ δ ί σ τ α κ τ η «συνάδελφο» προβοκατόρισσα, μὲ τὴν ὁποία συνυπάρχεις σὲ «πάνελ»!

Ἡ κυρία… «ὁ Ἰούδας φιλοῦσε ὑπεροχα» – μίλησε μὲ τρόπο ἀντάξιο τῆς «λογοτεχνικῆς» ποιότητάς της. Κάπου διδάσκει καὶ «Δημιουργικὴ Γραφή»!
Τὶ ἄλλο θ’ ἀκούσω σήμερα;

Ὁ Γιάννης Τροχόπουλος, ποὺ πέτυχε νὰ πάρει 1 ἐκ. δολλάρια ἀπὸ τὸν Μπὶλ Γκέϊτς γιὰ τὴ βιβλιοθήκη τῆς Βέροιας κι ὕστερ’ ἀπ’ αὐτὸ ἔγινε περιζήτητος γι’ ἀνάλογα πόστα στὴ Γραικία, ἀφοῦ ἀμέσως μετὰ τὸν προσέλαβε τὸ Ἴδρυμα Νιάρχου καὶ τώρα ὁ Δῆμος Ἀθηναίων –εἶναι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν ὀργάνωση ὅλων τῶν δράσεων τῆς «Ἀθήνας 2018 – Παγκόσμιας…– » ἀναφέρθηκε, πολύ σύντομα, σἐ θέματα τοῦ τομέα του – βιβλιοθῆκες, διαβαστές, ἀπογοητεύτικὰ ποσοστά, ἀριθμοὺς κ.λπ.

Πρὶν μᾶς στείλει ἔξω γιὰ «καφὲ καὶ τσιγάρο», ἡ συντονίστρια εἶπε ὅτι στὴν έπιστροφὴ θὰ ἤθελε ν’ ἀκούσει σχόλια ἀλλά, κ υ ρ ί ω ς, δυνατὲς π α ρ ε μ β ά σ ε ι ς.

INTERMEZZO
Στὸ διάλειμμα, συστήθηκα στὸν Φίλιππο Δρακονταειδή, τὸν εὐχαρίστησα γιὰ ὅσα ἄκουσα καὶ ζήτησα ἕνα ἀντίγραφο τοῦ κειμένου του. Ἐκεῖνος, μὲ τὴ σειρὰ του, μοῦ ζήτησε μιὰ ἠλεκτρονικὴ διεύθυνση καὶ βγαίνοντας γιὰ καφὲ συνομιλήσαμε γιὰ τὸ μυθιστόρημα «Πέδρο Πάραμο» τοῦ Juan Rulfo (ποὺ εἶχα ὑποβάλλει πέρυσι, μαζί μὲ ἄλλες τρεῖς προτάσεις γιὰ παράσταση, πρὸς τὸ Ἐθνικὸ Θέατρο)
— Κατάλαβαν τίποτε ; ρώτησε ὁ Δρακονταειδής.
— Τὴν ἀπέρριψαν…
Ὁ Δρακονταειδὴς κοὐνησε τὸ κεφάλι του. «Χμ!», ξεφύσησε.
[Παρεμπιπτόντως: Τὸ Ἐθνικὸ Θέατρο ἀπέρριψε, ἐπίσης, καὶ τὶς τ έ σ σ ε ρ ε ι ς προτάσεις μου. Καὶ ἀρνήθηκε νὰ μοῦ πεῖ τὰ ὀνόματα τῆς ἐπιτροπῆς ποὺ τὶς ἀπέρριψε.
Οἱ θεατρικοὶ φορεῖς τῆς Γραικίας ἔχουν γεμίσει «σταλινίσκους». Ὑπάλληλοι δημοσίων θεατρικῶν φορέων, ποὺ εἶναι ὑ π ο χ ρ ε ω μ έ ν ο ι νὰ δίνουν λόγο καὶ λογαριασμό, ἀντιδροῦν σὰν πρακτόρια μυστικῶν ὑπηρεσιῶν !
— Θέλω νὰ μάθω τὰ ὀνόματα ὅλων τῶν μελῶν τῆς ἐπιτροπῆς ποὺ ἀπέρριψε τὶς προτάσεις μου.
— Τὸ Εθνικό Θέατρο έχει τμήμα δραματολογίου το οποίο μελετά με προσοχή όλα τα έργα που έρχονται.
—  Τὸ τμῆμα ἔχει ὑ π α λ λ ή λ ο υ ς μὲ συγκεκριμένα ὀνόματα ! Αὐτά θέλω νὰ μάθω. Εἶστε ὑποχρεωμένη νὰ μοῦ τὰ πεῖτε !
Καμμία ἀπάντηση.
(Ἔχω στὸ ἀρχεῖο μου τὴ σχετικὴ ἀλληλογραφία μὲ τὴν Εἰρήνη Μουντράκη, ὑπεύθυνη δραματολογίου τοῦ Ἐθνικοῦ Θεάτρου.)]
Εἶπα στὸν Δρακονταειδή ὅτι αὐτὸ τὸ μνημειῶδες μυθιστόρημα χρειάζεται μιὰ καινούργια μετάφραση.
Συμφωνεῖ καὶ θέλει νὰ τὴν κάνει, ἀλλά…
— Θὰ τὸ ὑποβάλλω καὶ στὸ Κ.Θ.Β.Ε., τοῦ εἶπα. Θὰ τὸ μεταφράσετε, ἐὰν ἐγκριθεῖ ;
— Ἐὰν ἐγκριθεῖ, ναί.

ΙΙΙ
Ἡ συντονίστρια ἔδωσε τὸν λόγο πρῶτα σ’ ἐμένα – «στὸν κύριο μὲ τὸ κόκκινο παντελόνι».
Εἶπα τ’ ὄνομά μου, ὅτι «εἶμαι ἐπαγγελματίας τῶν Παραστατικῶν Τεχνῶν καὶ τῆς Γραφῆς· κι ἀφοῦ βρίσκομαι σὲ συμπόσιο σχετικὸ μὲ τὴ γραφὴ, πρέπει νὰ προσθέσω ὅτι εἶμαι ἐπαγγελματίας γραφιᾶς, μεταφραστὴς καὶ ἐπιμελητὴς κειμένων καὶ ἐκδόσεων.»
Ἔπειτα ἀνέφερα τὰ σχετικὰ τὶς προτάσεις πρὸς τὸ Φεστιβάλ Ἀθηνῶν ποὺ ἐγραψα πιὸ πάνω.
«Θέλω νὰ σᾶς διαβάσω», συνέχισα, «μιὰ σελίδα κειμένου. Εἶναι ἡ σύνοψη της πρότασὴς μου γιὰ τὸ συμπόσιο “Προφορικότητα ἐναντίον Ἐγγραμματοσύνης”. Κι αὐτό διότι ἅπτεται καὶ ὅσων εἶπαν οἱ ὁμιλητὲς, γιὰ τὸ Βιβλίο καὶ τοῦ φορέα ποὺ ὀργάνωσε τὸ συγκεκριμένο συμπόσιο καὶ τοῦ θέματος τῆς γιορτῆς τῆς UNESCO.»
Ἄρχισα νὰ διαβάζω τό ἀκόλουθο κείμενο-σύνοψη τῆς πρότασής μου πρὸς τὸ Φεστιβάλ Ἀθηνῶν:

1.
Ποιὸς ἀνήγαγε τὸ βιβλίο σὲ «ὑπερβατικο» ἀντικείμενο τῆς Γνώσης, τῆς «Προόδου», τῆς Ἠδονῆς, τοῦ Πολιτισμοῦ καὶ λοιπῶν παρομοίων καὶ γιατί;
Ὅπως ὅλα τ’ ἀνθρώπινα, ἔτσι κι αὐτὸ ἐνδέχεται νὰ έξαφανιστεῖ.
Καὶ γιατὶ ὄχι;

Πότε τἀ βιβλία εὐεργέτησαν τὴν Ἀνθρωπότητα ποὺ ὑποφέρει;
Ποτέ!
Πότε οἱ δυνάμεις τῆς Ἐγγραμματοσύνης ἀνέκοψαν τὴν προέλαση τῶν δυνάμεων τῆς Βαρβαρότητας;
Ποτέ!
Οὔτε ὁ γραφιᾶς, οὔτε ὀ διαβαστὴς μποροῦν ν’ ἀνταγωνιστοῦν τὸν ἀνδρεῖο.
Καὶ τὸ ψυχρό ἀεράκι ἀπανθρωπιᾶς ποὺ φυσάει στὶς κορυφές τῶν βιβλίων π.χ. τοῦ Μονταίνιου;
Ἡ ἀδιαφορία τῆς πιὸ ὑψηλῆς κουλτούρας γιὰ τ’ ἀνθρπώπινα;

Γιατὶ νὰ ὑποστηρίξει κάποιος τὴν αὐταρχικότητα τῆς ἐξουσίας ποὺ συνεπάγεται ὁ ἀπόμακρος γραπτός λόγος καὶ ὄχι τὴ ζεστασιά τοῦ προφορικοῦ βιώματος, τὴν ἀμεσότητά του, τὴν αὐθεντικότητά του, τὴ δυνατότητα ἄμεσης διόρθωσης κ.λπ.;

2.
«Μόνο ἡ δ ρ ά σ η εἶναι ζωντανὴ κι αὐτὴν μ ε τ α β ι β ά ζ ο υ μ ε», λένε οἱ πολιτισμοὶ τὴς Προφορικότητας.
«Μόνο ἡ δράση εἶναι ζωντανή, ἀλλά μόνο ἡ λέξη μ έ ν ε ι», λένε οἱ πολιτισμοὶ τῆς Εγγραμματοσύνης.
Ναί, ἀλλά αὐτὸ σημαίνει ὅτι οἱ δεύτεροι παραδέχονται πὼς ὅ,τι χθὲς ἦταν ὄ ρ θ ι ο, σήμερα εἶναι κ ε ί μ ε ν ο, δηλαδή κάτι νεκρό.
Στὸ Θέατρο συνηθίζουν νὰ λένε «νὰ σ τ ή σ ο υ μ ε μιὰ καλὴ παράσταση» καὶ μ’ αὐτὸ ἐννοοῦν νὰ στήσουν ὄρθιο στὴ σκηνὴ κάτι ποὺ κεῖται νεκρὸ σὲ βιβλίο.

Ὁ μεγάλος Πολωνός σκηνοθέτης Γέζυ Γκροτόφσκι πίστευε μ ό ν ο στὴν ἀξία τῆς προφορικῆς παράδοσης. Γι’ αὐτό δὲν ἔγραψε κανένα βιβλίο γιὰ τὶς φάσεις τῆς πολύχρονης ἔρευνὰς του μετὰ τὴν πρώτη καὶ τελευταῖα συλλογὴ κειμένων του ἀπὸ διαλέξεις, συνεντεύξεις, μαρτυρίες ἄλλων κ.λπ. κάτω ἀπὸ τὸν τίττλο «Γιὰ ἕνα φτωχό θέατρο» (1968).

Στὸ σημεῖο αὐτὸ μέ κόβει ἡ συντονίστρια, λέγοντας: Μὰ, καταχρᾶσθε τὸν χρόνο τῶν ἄλλων!
Ὤπα! Δὲν τῆς ἀρεσουν αὐτὰ ποὺ ἀκούει! Διότι ἀργότερα, δὲν θὰ κόψει κανέναν ἀπό ἐκείνους ποὺ θ’ ἀνοίξουν τὀ στόμα-τους σὰν θυμιατό γιὰ νὰ λιβανίσουν, νὰ τραυλίσουν ἤ νὰ ρητορεύσουν.
— Δύο παράγραφοι εἶναι ἀκόμη, λέω.
— Ἀ, έντάξει.

Συνεχίζω: «Verba volant, scripta manent» / «τὰ λόγια πετοῦν, τὰ γραπτὰ μένουν», δηλώνουν οἱ θιασῶτες τῆς Ἐγγραμματοσύνης.
«Verba manent» / «Τὰ λόγια μένουν». «Ὄ,τι λέγεται, δὲν ξελέγεται, ἐνῶ ἡ γραφὴ σβήνεται καὶ ἀναθεωρεῖται», λένε οἱ θιασῶτες τῆς Προφορικότητας.
Τἀ μέλη τοῦ προφορικοῦ πολιτισμοῦ «διαβάζουν» τὴ Φύση, τὸ Πεπρωμένο, τὰ ἴχνη τῶν θηραμάτων κ.λπ. καὶ «ἐγγράφουν» τὶς ἐμπειρίες στὸ σῶμα τους, σὲ ἀντικείμενα, σὲ τελετουργίες – ὄχι σὲ βιβλία· καὶ τὶς μεταβιβάζουν προφορικά.

— Ἔ, φτάνει, φτάνει!, μέ ξανακόβει ἡ συντονίστρια.
— Εἶναι ἐκτός θέματος, λέει Δρακονταειδής.
— Συνέχισε ἄνθρωπέ μου, γιἀ ν’ ἀκούσουμε δύο λόγια τῆς προκοπῆς ἐδῶ μέσα ! Μᾶς ἔχουν τρελάνει… ἀκούω μιὰ κυρία πίσω μου.
Συνεχίζω…

3.
Στὰ πρόσφατα χρόνια ἀνακαλύφθηκαν ὀρισμένες βασικὲς διαφορὲς ἀνάμεσα στοὺς τρόπους διαχείρησης τῆς Γνώσης καὶ τῆς ἐκφορᾶς τοῦ Λόγου στοὺς πρωταρχικὰ  προφορικοὺς πολιτισμοὺς –πολιτισμοὺς ποὺ δὲν γνωρίζουν καθόλου τὴ Γραφή– καὶ σ’ ἐκείνους ποὺ ἐπηρεάστηκαν βαθιά ἀπ’ αὐτήν. Οἱ συνέπειες τῶν νέων ἀνακαλύψεων εἶναι ἐκπληκτικές. Πολλά ἀπὸ τὰ γνωρίσματα ποὺ θεωρούσαμε δεδομένα στὴ λογοτεχνικὴ, φιλοσοφικὴ καὶ ἐπιστημονικὴ σκέψη καὶ ἔκφραση, ἀκόμα καὶ στὸν προφορικὸ λόγο τῶν ἐγγραμμάτων, δὲν εἶναι ἐγγενὴ στὸν ἄνθρωπο, ἀλλά ἔχουν ἐμφανιστεῖ χάρη στὰ ἐφόδια ποὺ ἡ Τεχνικὴ παρέχει στὴν ἀνθρώπινη συνείδηση.

4.
Ἐνδιαφέρομαι νὰ ὀργανώσω ἕνα συμπόσιο μὲ θέμα «Προφορικότητα ἐναντίον Ἐγγραμματοσύνης». Σ’ αὐτὸ θὰ κληθοῦν νὰ μιλήσουν καὶ νὰ συζητήσουν ἄνθρωποι ποὺ ὑποστηρίζουν κυρίως τοὺς πολιτισμοὺς τῆς Προφορικότητας. Ἐγὼ, ποὺ πέρασα τὴ ζωὴ μου κυριολεκτικὰ μέσα σὲ βιβλία. Εἴμαστε χορτασμένοι ἀπὸ τοὺς ἀναποτελεσματικοὺς ὑπερασπιστὲς τῆς Ἐγγραμματοσυνης!

IV
Ἐδῶ τελείωσα.
Σὲ μιὰ τὲτοια σύνοψη πρότασης δὲν χρειάζεται ν’ ἀναφέρθοῦν παραπομπές γιὰ παραθέματα ποὺ περιέχονται σ’ αὐτὴν. Πολύ λιγότερο στὶς δεδομένες συνθῆκες – γιὰ οἰκονομία χρόνου. Ἔλα ὅμως πού ἀργότερα κἀποια συγγραφέας ἀπὸ τὸ ἀκροατήριο θὰ μὲ κατηγορήσει γιὰ σφετερισμὀ, γιὰ λογοκλοπή!

Τὸ «Βατικανὸ» τῆς αἴθουσας ὅρμησε νὰ καταδικάσει σὲ κάψιμο τὸν Τζιορνάνο Μπροῦνο ποὺ έμφανίστηκε ἀνάμεσά της!

Πρώτη ζήτησε ἐ σ π ε υ σ μ έ ν α τόν λόγο ἡ θεωρητικὴ τρομοκράτισσα τῶν «ψυχο-λογικῶν» τῆς «πανεπιστημιακῆς κοινότητας» Φωτεινή Τσαλίκογλου, γιὰ νὰ μὲ ψυχαναλύσει δημοσίως. Στράφηκε πρὸς ἐμένα καὶ μὲ χαμόγελο αὐτοϊκανοποίησης γιὰ τὴν «ἀποκάλυψη» ποὐ θὰ ἔκανε, ὡς ἄλλη Τζούλια Κρίστεβα μοῦ εἶπε ὅτι αὐτὸ ποὺ διάβασα «εἶναι τὸ παράπονο ἑνὸς… ἀποκλεισμένου»!
Ὁ Τάσος Γουδέλης, μὲ τὴν ἀταραξία καὶ τὴν ἀνωτερότητα Καρδιναλίου, εἶπε ὅτι ὁ ὄρος «Ἐγγραμματοσύνη» δὲν ἀποτελεῖ ἀντίθετον πόλο τῆς Προφορικότητας. (Συνεπῶς, λέω, εγώ, δὲν ξέρω τί μοῦ γίνεται, οὔτε τὶ προτείνω κ.λπ.)
— Ὑποστηρίζει τὴν προφορικότητα, ἀλλά διάβασε ἀπὸ χαρτί, πετάγεται ἕνας ἐξυπνάκιας – ἀφθονία ἀπὸ τέτοιους σὲ ἀκροατήρια .
«Διάβασα μιὰ πρόταση, βλάκα !», θέλω νὰ του πῶ· «μπορῶ νὰ μιλήσω, ὄχι νὰ διαβάσω, ἐπί δύο ὧρες καὶ νὰ χάσεις τὴν καρέκλα κάτω ἀπό τὸν κῶλο σου ἀπὸ τὴν ποιότητα τοῦ λόγου μου !», ἀλλά ἡ συντονίστρια δὲν μ’ αφήνει νὰ μιλήσω.
Μιὰ συγγραφέας μέ κατηγορεῖ γιὰ σφετερισμό. Λέει ὅτι μιὰ πρόταση ποὺ ἀνέφερα στὸ κείμενο –ἐννοεῖ τὴν πρόταση «καὶ τὸ ψυχρό ἀεράκι ἀπανθρωπιᾶς ποὺ φυσάει στὶς κορυφές τῶν βιβλίων π.χ. τοῦ Μονταίνιου ;»– «εἶναι τοῦ Τζιώρτζ Στάϊνερ –ὅλοι τὸ ξέρουμε ὲδῶ μέσα κι αὐτός τὴν παρουσίασε γιὰ δική του».
Μπράβο σου, ἐλέγκτρια, ποὺ μ’ ἔπιασες ν’ ἀντιγράφω! Μπορεῖς νἀ ἐλέγξεις τώρα κι ἄν ἡ πρόταση ἀνήκει πράγματι στὸν Τζώρτζ Σταϊνερ ἤ τὴ σφετερίστηκε ἀπὸ κάποιον ἄλλο ; Ἄσε τὴ γραφὴ· ἡ ὑπηρεσία δίωξης λογοκλοπῆς εἶναι πιὸ ἐνδιαφέρουσα.
— Ποιὸς σᾶς τὸ εἶπε ; Αὐτὸ ἐνοήσατε ἀπὸ τὴν πρόταση ποὺ διάβασα;
Ἀλλά ἡ συντονίστρια μὲ ξανακόβει.
Ἔπειτα ἀποφαίνεται κατηγορηματικὰ ὅτι «ὁ κύριος μὲ τὸ κόκκινο παντελόνι –εἶναι φανερό– εἶναι ἄνθρωπος τοῦ Θεάτρου, ὄχι τῆς Γραφῆς· γι’ αὐτὸ τοῦ ἀρέσει ἡ προφορικότητα.» (Αὐτὸ τὸ συνεπέρανε ἀπὸ τὴ δραματικὴ ἔνταση ποὺ εἶχε τὸ διάβασμα τῆς πρότασής μου.)
Πολύ ἀργότερα, κλείνοντας τὴ συνεδρία, ὁ Γιῶργος Χουλιάρας λέει:
—  Οἱ προφοριστὲς μποροῦν νὰ φύγουν (sic!). Οἱ ἄνθρωποι τῆς Γραφῆς μποροῦν νὰ μείνουν γιὰ τὴν ἑπομένη συνεδρία τῶν 16.30′.

Τὶ εἶν’ αὐτοὶ, ρέ; Κι ἄλλη σφηκοφωλιὰ ἐδῶ;
Ὤ, ναί!
Θυμήθηκα κάτι ποὺ μοῦ εἶχε πεῖ πρὶν ἀπὸ σχεδὸν δύο δεκαετίες ὁ Παῦλος Μάτεσις γιὰ τὴν Ἐταιρεία τῶν Ἐλλήνων Θεατρικῶν Συγγραφέων: «3-4 ἀπὸ τὰ μέλη της εἴμαστε συγγραφεῖς· ὅλοι οἱ ἄλλοι εἶναι… μπάζα!»
Εἶναι αὐτοὶ ἄνθρωποι τοῦ… «λόγου καὶ τοῦ διαλόγου», ὅπως ἀναμασοῦσαν ὅλη τὴν ὥρα;
«Ἄμυνα ζώνης» γιὰ νὰ ὑπερασπιστοῦν τὴ ματαιοδοξία τους καὶ τὰ «κέρδη» τους ἀπὸ τὸ ἐμπόριο τοῦ βιβλίου;

Οὐδένας καταδέχτηκε νὰ πεῖ κάτι γιὰ τὴ σ η μ α σ ί α τοῦ συμποσίου ποὺ πρότεινα.
Διότι ἦταν «ἐκτὸς θέματος»;
Ὄχι!
Διότι ὁ ναρκισισμὸς εἶναι ἀ θ ε ρ ά π ε υ τ η ἀρρώστεια!
Ὅ,τι γράφουν αὐτοὶ στὰ βιβλία τους ἔχει νόημα – τίποτε ἄλλο!
Ἐπίσης, διότι… ποιὸς εἶναι ὁ Θεμελῆς; Δ ὲ ν εἶναι οὔτε μέλος τῆς «σφηκοφωλιᾶς»!

Ἀλλά, ὅταν ὅλοι σοῦ ἐπιτίθενται, κάτι ἔχεις κάνει πολύ καλά!
Ἡ παρέμβασή μου ἦταν πολύ ἐπιτυχημένη!
Χωρὶς «σάλιο», γι’ αὐτὸ κι ἔτσουξε!

Ὁ «Δίας» τοῦ θεάτρου τοῦ 20ου αἰῶνα Πῆτερ Μπρούκ, τελειώνει τὸ πρῶτο καὶ βασικότερο βιβλίο του «Ὁ Κενὸς Χῶρος» (1968) μὲ τὴν πρόταση: «Ἦταν μιὰ ἄσκηση γιὰ μένα, ποὺ π ά γ ω σ ε πάνω στὴ σελίδα.»

Υ.γ.: Ἀνάμεσα σὲ ἄλλα, μ’ ἐντυπωσίασε ἀρνητικὰ κι αὐτό: Κ α ν έ ν α ς ἀκροατὴς δὲν ἀναφέρθηκε σὲ κ α ν έ ν α ἀπὸ τὰ θέματα ποὺ ἀνέπτυξααν οἱ διαβαστὲς στἀ κείμενά τους!
Γιατί;
Διότι δὲν συγκράτησαν τίποτα!
Ὅσοι ἀκροατὲς ἀναφέρθηκαν στοὺς διαβαστὲς ἀναμάσησαν τὸ «ἐνδιαφέρουσα ὅμιλία» καὶ «συνχάρηκαν»… μπλά, μπλά, μπλά, ζζζζζζζζζζ……